Βλέπω ένα αναρίθμητο πλήθος ίσων και όμοιων ανθρώπων που περιστρέφονται δίχως ανάπαυλα γύρω από τους εαυτούς τους, για να προμηθευτούν μικρές και χυδαίες ευχαριστήσεις με τις οποίες γεμίζουν τις ψυχές τους.
Καθένας αποτραβηγμένος στην άκρη, είναι σαν ξένος προς το πεπρωμένο των άλλων. Τα παιδιά και οι στενοί φίλοι του αποτελούν γι’ αυτόν ολόκληρο το ανθρώπινο είδος. Όσο για τους υπόλοιπους συμπολίτες του, είναι δίπλα αλλά δεν τους βλέπει, δεν τους αισθάνεται, δεν υπάρχει παρά στον εαυτό του και μόνον γι’ αυτόν.
Επάνω τους ορθώνεται μια τεράστια κηδεμονευτική εξουσία, που αναλαμβάνει να εξασφαλίσει τις απολαύσεις τους και αγρυπνά για την τύχη τους. Της αρέσει να χαίρονται, αρκεί να μην σκέπτονται παρά το πώς θα χαρούν. Εργάζεται για την ευτυχία τους, θέλει όμως να είναι ο μόνος πράκτορας και κριτής της. Φροντίζει για την ασφάλειά τους, προβλέπει και ικανοποιεί τις ανάγκες τους, χειρίζεται τις υποθέσεις τους, μοιράζει τις κληρονομιές τους. Δεν θα μπορούσε άραγε να τους απαλλάξει από την σκοτούρα να σκέπτονται και από τον κόπο να ζουν;
Έτσι, κάθε μέρα κάνει λιγότερο χρήσιμη και σπανιότερη τη χρήση της ελεύθερης επιλογής. Κλείνει σε όλο και μικρότερο χώρο τη δράση της βούλησης και αφαιρεί σιγά–σιγά από κάθε πολίτη ακόμη και του εαυτού του τη χρήση. Αφού έπλασε έτσι κάθε άτομο όπως ήθελε, ο κυρίαρχος καλύπτει την επιφάνεια μ’ ένα δίχτυ από περίπλοκους κανόνες, λεπτομερείς και ομοιόμορφους, μέσα από το οποίο δεν θα μπορούσαν να ξεπεράσουν το πλήθος ούτε τα πιο πρωτότυπα πνεύματα και οι πιο ρωμαλέες ψυχές. Δεν συντρίβει τις θελήσεις αλλά τις μαλακώνει, τις λυγίζει, τις κατευθύνει. Δεν τυραννά, συμπιέζει, εκνευρίζει, σβήνει, αποβλακώνει και τελικώς υποβαθμίζει κάθε έθνος στην κατάσταση ενός κοπαδιού δειλών και πονηρών ζώων των οποίων βοσκός είναι η κυβέρνηση.
Alexis de Tocqueville – “Δημοκρατία και δεσποτισμός”
