Πόσες φορές διαλέγουμε τα ίδια βάρη όποτε πάμε στο γυμναστήριο; Οι αλτήρες των 10 κιλών για πλάγιες ανυψώσεις, οι αλτήρες των 20 κιλών για πιέσεις ώμων. Κοιτάμε αρκετές φορές τα βάρη με τα περισσότερα κιλά, σκεπτόμενοι ότι ίσως μπορούμε να τα δοκιμάσουμε, αλλά τελικά καταλήγουμε να πάρουμε τα γνώριμα.
Μπορεί να κάνετε τρία σετ των δέκα επαναλήψεων για μήνες ή και χρόνια. Δεν είστε τεμπέληδες, πηγαίνετε στο γυμναστήριο, δουλεύετε σκληρά, νιώθετε το ικανοποιητικό κάψιμο των μυών και φεύγετε με την αίσθηση της επιτυχίας.
Όμως, αν κοιτάξετε στον καθρέφτη, οι μύες σας δείχνουν περίπου όπως πριν έξι μήνες. Η δύναμή σας δεν έχει αυξηθεί. Έχετε κολλήσει σε ένα “comfort zone”, όπου ναι μεν δουλεύετε σκληρά, αλλά χωρίς να προοδεύετε.
Η καλή είδηση είναι ότι υπάρχει επιστημονικά αποδεδειγμένος τρόπος να το ξεπεράσετε: η προοδευτική υπερφόρτωση.
Τι είναι η προοδευτική υπερφόρτωση
Η προοδευτική υπερφόρτωση σημαίνει σταδιακή αύξηση της έντασης της άσκησης. Είναι η αρχή που εξηγεί γιατί την πρώτη φορά που σηκώσατε τους αλτήρες των 20 κιλών, σας φάνηκαν ασήκωτοι, ενώ τώρα σας φαίνονται σχετικά εύκολοι.
Το σώμα σας προσαρμόζεται συνεχώς σε ό,τι του ζητάτε. Όταν σηκώνετε ένα απαιτητικό βάρος, οι μυς σας υφίστανται μικρές βλάβες (θετικές βλάβες). Το σώμα επισκευάζει αυτές τις μικροζημιές, κάνοντας τις μυϊκές ίνες πιο παχιές, δυνατές και ανθεκτικές για την επόμενη φορά.
Αλλά αν η “επόμενη φορά” δεν είναι πιο δύσκολη, το σώμα δεν έχει λόγο να συνεχίσει να προσαρμόζεται.
Πέρα από την αύξηση βάρους
Οι περισσότεροι όταν ακούν “προοδευτική υπερφόρτωση” σκέφτονται αμέσως “πρέπει να σηκώσω μεγαλύτερα βάρη”. Ναι, η αύξηση βάρους είναι μία μέθοδος, αλλά υπάρχουν και άλλες, συχνά πιο αποτελεσματικές:
-
Αύξηση του βάρους: Αν σηκώνετε άνετα 20 κιλά για τρία σετ των δέκα επαναλήψεων, δοκιμάστε 22,5 ή 25 κιλά στην επόμενη προπόνηση. Ακόμα και μικρές αυξήσεις μετράνε.
-
Αύξηση επαναλήψεων: Κρατήστε το ίδιο βάρος, αλλά αυξήστε τις επαναλήψεις από 10 σε 12 ή 15. Περισσότερος χρόνος υπό πίεση σημαίνει μεγαλύτερο ερέθισμα για ανάπτυξη.
-
Αύξηση σετ: Αν κάνετε τρία σετ, περάστε σε τέσσερα ή πέντε. Οι μύες δουλεύουν περισσότερο και αναγκάζονται να προσαρμοστούν.
-
Αύξηση συχνότητας: Προπονείτε τον ίδιο μυ περισσότερες φορές την εβδομάδα. Για παράδειγμα, τα πόδια μία φορά, τώρα δύο φορές.
-
Μείωση διαλειμμάτων: Λιγότερος χρόνος ανάμεσα στα σετ αυξάνει την ένταση και βελτιώνει δύναμη και αντοχή.
-
Βελτίωση τεχνικής και εύρους κίνησης: Μπορεί να μην χρειάζεστε ακόμα μεγαλύτερα βάρη, αλλά η σωστή εκτέλεση, αργές επαναλήψεις και πλήρες εύρος κίνησης μπορούν να κάνουν την άσκηση πολύ πιο αποτελεσματική.
Η ομορφιά της προοδευτικής υπερφόρτωσης είναι ότι μπορείτε να εναλλάσσετε αυτές τις μεθόδους στρατηγικά. Αν κολλήσετε με τα βάρη, εστιάστε στις επαναλήψεις ή στη φόρμα. Υπάρχει πάντα τρόπος να προχωρήσετε.
Πώς φαίνεται στην πράξη
Ας πάρουμε ένα παράδειγμα: goblet squats με αλτήρα 16 κιλών, τρία σετ των οκτώ επαναλήψεων.
– Εβδομάδες 1-2: 16 κιλά, 3 σετ των 8 (βάση)
– Εβδομάδες 3-4: 16 κιλά, 3 σετ των 12 (αύξηση επαναλήψεων)
– Εβδομάδες 5-6: 18 κιλά, 3 σετ των 8 (αύξηση βάρους)
– Εβδομάδες 7-8: 18 κιλά, 3 σετ των 10 (συνδυασμός βάρους και επαναλήψεων)
Η ιδέα είναι να προοδεύετε στρατηγικά, ένα στοιχείο κάθε φορά, αφήνοντας το σώμα να προσαρμοστεί πριν προσθέσετε νέα πρόκληση.
Πώς ξέρετε ότι προοδεύετε
Η προοδευτική υπερφόρτωση δεν είναι κυνηγητό αριθμών, αλλά συνέπεια και συνειδητή πρόοδος. Ορισμένα σημάδια:
– Οι τελευταίες επαναλήψεις είναι δύσκολες, αλλά εφικτές με σωστή τεχνική.
– Καταγράφετε τις προπονήσεις σας και βλέπετε σταδιακή βελτίωση.
– Νιώθετε νέες μυϊκές εντάσεις, όχι τραυματισμό.
– Αν αισθάνεστε συνεχώς κόπωση, απώλεια κινήτρου ή πόνους στις αρθρώσεις, ίσως προχωράτε πολύ γρήγορα.
Η υπερφόρτωση πρέπει να είναι προοδευτική. Η ανάκαμψη, η διατροφή και ο ύπνος είναι εξίσου σημαντικά.
Το μήνυμα
Την επόμενη φορά που θα πιάσετε τα γνώριμα βάρη στο γυμναστήριο, σταματήστε και αναρωτηθείτε: τα διαλέγω γιατί με προχωρούν ή γιατί είναι εύκολα;
Αν ισχύει το δεύτερο, είναι ώρα να κινητοποιηθείτε λίγο περισσότερο. Λίγο περισσότερα βάρη, περισσότερες επαναλήψεις, ή πλήρες εύρος κίνησης.
Η πραγματική πρόοδος δεν συμβαίνει τυχαία — έρχεται όταν ζητάμε λίγο παραπάνω από τον εαυτό μας, μία προπόνηση τη φορά.
