Εδώ και δεκαετίες, οι επαγγελματίες υγείας γνωρίζουν μια πάθηση που είναι γνωστή ως μεταγεννητική ή μετατοκική κατάθλιψη. Πρόκειται για μια ψυχική πάθηση παρόμοια με την κατάθλιψη, η οποία όμως εμφανίζεται εντός ενός έτους από τη γέννηση ενός μωρού. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν αίσθημα κατάθλιψης ή «κενού», έλλειψη ενέργειας και μειωμένη χαρά από πράγματα που παλαιότερα έφερναν ευχαρίστηση. Μπορεί όμως να περιλαμβάνει και συμπεριφορές όπως κατάχρηση αλκοόλ, ευερεθιστότητα ή σωματικά συμπτώματα όπως πονοκεφάλους.
Συχνά η επιλόχεια κατάθλιψη έχει συνδεθεί αποκλειστικά με τις μητέρες. Δεδομένου ότι οι μητέρες υφίστανται τις περισσότερες σωματικές και ορμονικές αλλαγές που συνοδεύουν τον τοκετό, πολλοί ερευνητές και γιατροί δεν έλαβαν καν υπόψη ότι και οι πατέρες θα μπορούσαν να βιώσουν κάτι παρόμοιο. Σήμερα όμως γνωρίζουμε καλύτερα. Στην πραγματικότητα εκτιμάται ότι περίπου ένας στους δέκα πατέρες βιώνει μεταγεννητική κατάθλιψη.
Αυτό δεν πρέπει να μας εκπλήσσει ιδιαίτερα. Πρόσφατες επιστημονικές έρευνες έχουν διαπιστώσει ότι δεν είναι μόνο η μητέρα που υφίσταται σημαντικές αλλαγές στο σώμα και στην ψυχολογία της. Το ίδιο συμβαίνει και στον πατέρα που συμμετέχει ενεργά. Για παράδειγμα, οι ορμόνες του πατέρα αλλάζουν, ακόμη και από την αρχή της εγκυμοσύνης της συντρόφου του. Ακόμη και η δομή του εγκεφάλου του μπορεί να αλλάξει. Οι άνδρες επίσης υφίστανται πολλές από τις μεταβολές στη ζωή που υφίστανται οι γυναίκες όταν γίνονται γονείς. Μπορεί να υποφέρουν από διαταραχές ύπνου ή αϋπνία, άγχος και υπερβολική πίεση από τις περισσότερες ευθύνες, όπως η φροντίδα του μωρού ή η αίσθηση ότι πρέπει να παρέχουν περισσότερα οικονομικά στην οικογένειά τους. Μπορεί επίσης να βιώσουν μια αλλαγή στη σχέση με τη σύντροφό τους και στη δυναμική της οικογένειας. Μπορεί να επαναξιολογήσουν την ταυτότητά τους και τις προτεραιότητές τους στη ζωή.
Όλα αυτά είναι φυσιολογικά. Ωστόσο, όλες αυτές οι μεγάλες αλλαγές στη ζωή των πατέρων μπορεί να τους εκθέσουν στον κίνδυνο να αναπτύξουν και αυτοί μεταγεννητική κατάθλιψη. Το πρόβλημα επιδεινώνεται από το γεγονός ότι ορισμένοι άνθρωποι δεν πιστεύουν στην ύπαρξη της μεταγεννητικής κατάθλιψης στους άνδρες και ότι οι άνδρες είναι γενικά λιγότερο πιθανό να αναζητήσουν ψυχολογική υποστήριξη σε σύγκριση με τις γυναίκες, όπως συμβαίνει και με τις μητέρες, με αποτέλεσμα να μην διαγιγνώσκεται. Όπως και στην περίπτωση της επιλόχειας κατάθλιψης στις γυναίκες, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε τραγικές συνέπειες. Μπορεί επίσης να επηρεάσει το υπόλοιπο της οικογένειας, συμπεριλαμβανομένων και των ίδιων των παιδιών. Για παράδειγμα, έχει διαπιστωθεί ότι τα παιδιά προσχολικής ηλικίας αντιμετωπίζουν περισσότερες συμπεριφορικές και αναπτυξιακές δυσκολίες αν ο πατέρας τους υπέφερε από κατάθλιψη κατά το πρώτο έτος της ζωής τους. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να ενθαρρύνονται οι πατέρες να ζητήσουν βοήθεια.
Τα συμπτώματα και οι παράγοντες κινδύνου της μεταγεννητικής κατάθλιψης στους άνδρες
Οι άνδρες που πάσχουν από μεταγεννητική κατάθλιψη μπορεί να εμφανίζουν συμπτώματα παρόμοια με αυτά των μητέρων. Αυτά μπορεί να είναι -για παράδειγμα- κακή διάθεση, αδυναμία να νιώσουν χαρά ή ευχαρίστηση, κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης, έλλειψη αυτοπεποίθησης, δυσκολία στον ύπνο ή αλλαγές στην όρεξη. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλα συμπτώματα κατάθλιψης που τείνουν να είναι πιο συχνά στους άνδρες από ό,τι στις γυναίκες. Γνωρίζοντας ποια είναι αυτά, μπορείτε να αναγνωρίσετε τους άνδρες που ενδέχεται να πάσχουν από μεταγεννητική κατάθλιψη και να τους προσφέρετε την κατάλληλη υποστήριξη. Αυτό είναι ακόμη πιο σημαντικό, επειδή στους άνδρες αυτά τα συμπτώματα μπορεί μερικές φορές να είναι πιο διακριτικά. Τα συμπτώματα της μεταγεννητικής κατάθλιψης στους άνδρες περιλαμβάνουν
- έλλειψη αυτοπεποίθησης, όπως στην ικανότητά τους να είναι πατέρες
- αποφυγή δραστηριοτήτων φροντίδας
- αίσθημα «παγίδευσης»
- απομόνωση από κοινωνικές καταστάσεις
- αποφασιστικότητα ή υπερβολική αυστηρότητα
- ευερεθιστότητα, θυμός ή κυνισμός
- χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών
- αρνητικές συμπεριφορές γονικής μέριμνας, όπως έλλειψη ζεστασιάς ή ανταπόκρισης
- σωματικές ασθένειες, όπως στομαχικά προβλήματα, αλλαγές στην όρεξη ή πονοκεφάλους
- δυσκολία στον ύπνο
- αυξημένες συγκρούσεις με τη σύντροφο
- επιθετική ή βίαιη συμπεριφορά.
Οι άνδρες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν μεταγεννητική κατάθλιψη τρεις ως έξι μήνες μετά τη γέννηση. Οι πατέρες που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο είναι εκείνοι που
- έχουν υποφέρει από κατάθλιψη στο παρελθόν
- έχουν σύντροφο με μεταγεννητική κατάθλιψη
- στερούνται κοινωνικής υποστήριξης
- βρίσκονται σε μια δύσκολη ή μη ικανοποιητική σχέση με τη σύντροφό τους
- είναι άνεργοι ή έχουν οικονομικές δυσκολίες
- έχουν ένα παιδί με ειδικές ανάγκες
- έχουν κακή σωματική υγεία.
Ένας αυξανόμενος αριθμός ερευνητών και επαγγελματιών υγείας επισημαίνει ότι ενώ όλοι οι πατέρες θα πρέπει να εξετάζονται από επαγγελματίες υγείας για συμπτώματα μεταγεννητικής κατάθλιψης ή άλλων ψυχικών διαταραχών, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στους πατέρες που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο. Αν εσείς ή κάποιος που γνωρίζετε ενδέχεται να πάσχετε από επιλόχεια κατάθλιψη, είναι σημαντικό να αναζητήσετε βοήθεια. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει
- τη χρήση ενός εργαλείου αξιολόγησης ψυχικής υγείας
- τη συζήτηση με τον γιατρό σας
- την επικοινωνία με μια ομάδα υποστήριξης ψυχικής υγείας
- τη συμμετοχή σε μια ομάδα υποστήριξης για πατέρες
- την κατανόηση και τη μη κριτική, εκφράζοντας πώς αισθάνεστε.
Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, επικοινωνήστε άμεσα με τις σχετικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
πηγή: Unicef
