Η υπόσχεση ενός «πράσινου ταξιδιού» μοιάζει ολοένα και περισσότερο με ένα διαφημιστικό τρικ. Ύστερα από μήνες έρευνας και δημόσιας πίεσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι περισσότερες από είκοσι μεγάλες αεροπορικές εταιρείες —ανάμεσά τους οι Air France, Lufthansa και KLM— δεσμεύτηκαν να σταματήσουν να προβάλλουν ατεκμηρίωτους περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς στις διαφημίσεις και τις υπηρεσίες τους.
Η συμφωνία ήρθε ως αποτέλεσμα μιας πολυετούς διερεύνησης που ξεκίνησε ύστερα από καταγγελία της Ευρωπαϊκής Οργάνωσης Καταναλωτών (BEUC), η οποία κατηγόρησε τις εταιρείες για πρακτικές «πράσινου ξεπλύματος» – παρουσιάζοντας δηλαδή το πέταγμα ως οικολογική επιλογή, με απλές προσθήκες τελών για “αντιστάθμιση εκπομπών”.
Για χρόνια, οι ταξιδιώτες μπορούσαν να πληρώσουν λίγα ευρώ παραπάνω για να “αντισταθμίσουν” το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα. Είτε “φυτεύοντας δέντρα”, είτε χρηματοδοτώντας ασαφείς “πράσινες δράσεις”, οι αεροπορικές πουλούσαν ένα αίσθημα οικολογικής συνείδησης – χωρίς ποτέ να αποδεικνύουν ότι οι εκπομπές CO₂ μειώνονταν πραγματικά.
Η Κομισιόν και το Δίκτυο Προστασίας Καταναλωτών εντόπισαν σειρά πρακτικών που παραπλανούσαν το κοινό: χρήση όρων όπως «βιώσιμο καύσιμο» χωρίς σαφές περιβαλλοντικό όφελος, και ισχυρισμούς περί “πτήσεων μηδενικών εκπομπών” χωρίς διαφανείς δεσμεύσεις ή μηχανισμούς ελέγχου.
Αντί να προωθούν ουσιαστικές μειώσεις εκπομπών, πολλές εταιρείες επένδυσαν στη ρητορική της “πράσινης εικόνας”. Όμως, στην Ευρώπη του Green Deal, η βιωσιμότητα δεν είναι πια υπόθεση επικοινωνίας – είναι νομική υποχρέωση.
Σύμφωνα με τη νέα συμφωνία, οι εταιρείες υποχρεούνται να σταματήσουν να δηλώνουν ότι οι εκπομπές ενός ταξιδιού μπορούν να «μηδενιστούν» ή να «αντισταθμιστούν» μέσω πρόσθετων πληρωμών. Μπορούν να χρησιμοποιούν όρους όπως “βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα” μόνο εφόσον υπάρχει επαρκής τεκμηρίωση για τα περιβαλλοντικά τους οφέλη. Επιπλέον, κάθε αναφορά σε μελλοντικούς στόχους –όπως το “net zero”– πρέπει πλέον να συνοδεύεται από σαφές χρονοδιάγραμμα, μετρήσιμα βήματα και επιστημονικά αποδεικτικά στοιχεία.
Η Επιτροπή ξεκαθάρισε ότι οι εθνικές αρχές θα παρακολουθούν την υλοποίηση των δεσμεύσεων και δεν αποκλείεται να υπάρξουν κυρώσεις σε όσες εταιρείες δεν συμμορφωθούν.
Ο γενικός διευθυντής της BEUC, Agustín Reyna, χαιρέτισε την εξέλιξη τονίζοντας πως «ήταν καιρός οι αεροπορικές να σταματήσουν να πουλούν ψευδαισθήσεις βιωσιμότητας». Όπως χαρακτηριστικά είπε, «κανένα “πράσινο εισιτήριο” δεν μπορεί να απορροφήσει τις εκπομπές των αεροσκαφών από τον ουρανό».
Η απόφαση αυτή σηματοδοτεί μια ευρύτερη στροφή στην ευρωπαϊκή πολιτική καταναλωτή και βιωσιμότητας. Το “greenwashing” δεν είναι πια απλώς ένα επικοινωνιακό φάουλ — είναι υπόλογο απέναντι στον νόμο. Και καθώς η Ευρώπη επιδιώκει πιο διαφανείς και δίκαιες πρακτικές, το ταξίδι προς μια πραγματικά βιώσιμη αεροπορία μόλις ξεκίνησε – χωρίς ψευδαισθήσεις, χωρίς “πράσινα” φίλτρα.
