Ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας έχει ακόμη μία μορφή: τις υποδομές και τα logistics. Στην Ανατολική Μεσόγειο, το πεδίο όπου αυτή η σύγκρουση αποτυπώνεται πιο έντονα είναι η Ελλάδα, με επίκεντρο τώρα την Ελευσίνα.
Από τον Πειραιά στην Ελευσίνα: Η μεγάλη γεωοικονομική στροφή
Η Κίνα έχει εδώ και χρόνια εδραιώσει την παρουσία της στον Πειραιά μέσω της Cosco, μετατρέποντάς τον σε έναν από τους μεγαλύτερους λιμένες της Ευρώπης.
Με τις τρέχουσες δυνατότητες να αγγίζουν τα όρια λειτουργίας του λιμανιού και τη συζήτηση για την τέταρτη προβλήτα να παραμένει ανοιχτή, οι Ηνωμένες Πολιτείες γνωρίζουν πως η κινεζική ισχύς στον Πειραιά δύσκολα θα περιοριστεί. Για αυτό στρέφουν πλέον τη στρατηγική τους σε μια παράλληλη πύλη εισόδου: την Ελευσίνα.
Η περιοχή αποτελεί ιδανικό πεδίο ανάπτυξης, καθώς διαθέτει πρόσβαση σε βιομηχανικούς άξονες, άμεση σύνδεση με το Θριάσιο και το σιδηροδρομικό δίκτυο, καθώς και δυνατότητα δημιουργίας νέων λιμενικών και ενεργειακών υποδομών.
Η DFC ως μοχλός αμερικανικής ισχύος
Η U.S. International Development Finance Corporation λειτουργεί ως το κύριο εργαλείο αμερικανικής επιρροής στη Δυτική Αττική. Με την επικείμενη τροπολογία που ενισχύει τη λειτουργία των ναυπηγείων, η Ελευσίνα μετατρέπεται σταδιακά σε αμυντικό, ενεργειακό και εμπορικό κόμβο υπό αμερικανική στρατηγική καθοδήγηση. Δεν πρόκειται απλώς για αναβάθμιση υποδομών αλλά για μια συνολική επανατοποθέτηση του γεωπολιτικού ρόλου της Ελλάδας.
Τι ανησυχεί το Πεκίνο
Για την Κίνα, ο Πειραιάς αποτελεί κάτι πολύ περισσότερο από ένα οικονομικό περιουσιακό στοιχείο. Είναι η βασική ευρωπαϊκή πύλη και ταυτόχρονα ένα σύμβολο επιρροής και στρατηγικής διείσδυσης. Η πιθανότητα δημιουργίας ενός παράλληλου εμπορικού διαδρόμου, ανεξάρτητου από τον κινεζικό έλεγχο, αποτελεί σημαντική πρόκληση.
Η απάντηση της κινεζικής πρεσβείας
Οι δηλώσεις της νέας Αμερικανίδας Πρέσβειρας στην Ελλάδα, Κίμπερλι Γκιλφόιλ, για την κινεζική παρουσία στον Πειραιά άναψαν φωτιές. Η κινεζική πρεσβεία απάντησε με σκληρή γλώσσα, κάνοντας λόγο για «αβάσιμες επιθέσεις», «ψυχροπολεμική νοοτροπία» και «παρέμβαση στα εσωτερικά της Ελλάδας». Τόνισε ότι η συνεργασία Ελλάδας–Κίνας είναι αμοιβαία επωφελής, ότι η κινεζική επένδυση στον Πειραιά προσέφερε χιλιάδες θέσεις εργασίας και έδωσε ώθηση στο λιμάνι, ενώ υποστήριξε πως οι ΗΠΑ επιχειρούν να υποκινήσουν την Ελλάδα να ακυρώσει συμβάσεις και να ανατρέψει υφιστάμενες συμφωνίες.
Στην ανακοίνωση, η πρεσβεία υπογράμμισε ότι το λιμάνι «ανήκει στον ελληνικό λαό» και δεν πρέπει να μετατραπεί σε θύμα γεωπολιτικής αντιπαράθεσης. Παράλληλα, κάλεσε την Αμερικανίδα Πρέσβειρα να επιδείξει μεγαλύτερο σεβασμό και να μην επαναλαμβάνει πρακτικές «ηγεμονισμού» και επιβολής.
Η ελληνική απάντηση και το δίλημμα ισορροπίας
Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών απάντησε μεθοδικά, αποφεύγοντας την όξυνση. Υπενθύμισε ότι η ιδιωτικοποίηση του 67% του Πειραιά στους Κινέζους έγινε την περίοδο της δημοσιονομικής κρίσης, όταν δεν υπήρχε άλλη προσφορά, και ότι η Ελλάδα σέβεται πλήρως τις συμφωνίες που έχει υπογράψει. Παράλληλα, διευκρίνισε ότι οι σχέσεις με τις ΗΠΑ ως στρατηγικό εταίρο παραμένουν ισχυρές, αλλά αυτό δεν σημαίνει αναθεώρηση συμβολαίων ούτε απομάκρυνση επενδύσεων.
Η ελληνική θέση αντανακλά το κρίσιμο δίλημμα: πώς η χώρα μπορεί να αξιοποιήσει τον ανταγωνισμό των δύο υπερδυνάμεων χωρίς να παγιδευτεί σε μια αντιπαλότητα που δεν είναι δική της.
Η Ελλάδα στο σταυροδρόμι
Η Ελλάδα βρίσκεται πλέον στο κέντρο μιας διπλής διεκδίκησης: Από τη μία πλευρά οι Ηνωμένες Πολιτείες επεκτείνουν την παρουσία τους σε ενέργεια, logistics, άμυνα και ναυπηγικές δραστηριότητες. Από την άλλη, η Κίνα διατηρεί ακλόνητο τον έλεγχο του μεγαλύτερου λιμανιού της χώρας. Αυτή η κατάσταση δεν συνιστά απαραίτητα πρόβλημα. Αντίθετα, μπορεί να εξελιχθεί σε στρατηγικό πλεονέκτημα, επιτρέποντας στην Ελλάδα να αξιοποιήσει τον ανταγωνισμό των δύο υπερδυνάμεων για να εξασφαλίσει καλύτερες επενδύσεις, ισχυρότερες υποδομές και μεγαλύτερο γεωπολιτικό βάρος και βάθος.
Γιατί η Ελευσίνα είναι πλέον κρίσιμη
Η Ελευσίνα συγκεντρώνει όλα τα στοιχεία που χρειάζονται οι ΗΠΑ για να διαμορφώσουν ένα αντίβαρο στον Πειραιά: διαθέτει χώρο για ανάπτυξη νέων λιμενικών εγκαταστάσεων, βρίσκεται δίπλα στο Θριάσιο που αναπτύσσεται σε κομβικό κέντρο logistics, προσφέρει δυνατότητες για μεγάλα ενεργειακά έργα και, μέσα από τα Ναυπηγεία Ελευσίνας, μπορεί να υποστηρίξει από κοινού εμπορικές και αμυντικές δραστηριότητες. Σταδιακά, η περιοχή εξελίσσεται σε έναν ενιαίο κόμβο εμπορίου, ενέργειας και άμυνας.
Το διακύβευμα των επόμενων ετών
Ο ανταγωνισμός ΗΠΑ–Κίνας δεν αφορά πλέον μόνο την τεχνολογία ή τις παγκόσμιες αγορές. Αφορά τον έλεγχο κρίσιμων διαδρομών μεταφοράς, τις οποίες κάθε υπερδύναμη προσπαθεί να ενισχύσει ή να προστατεύσει. Η Ελλάδα με την Ελευσίνα και τον Πειραιά, αλλά και επιπρόσθετα ελληνικά λιμάνια, βρίσκεται στο σημείο όπου οι δύο στρατηγικές συγκρούονται. Τα επόμενα βήματα της ελληνικής πολιτείας θα καθορίσουν εάν η χώρα θα αξιοποιήσει αυτόν τον ανταγωνισμό προς όφελός της ή θα αναγκαστεί να ισορροπήσει ανάμεσα σε δύο αντικρουόμενες σφαίρες επιρροής με αρνητικά αποτελέσματα. Διότι όπως λέει και μία παροιμία όταν μαλώνουν τα βουβάλια, την πληρώνουν τα βατράχια…
