Κάθε χρόνο, στις 18 Μαρτίου, γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Ανακύκλωσης, μια πρωτοβουλία που στοχεύει στην ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού για τη σημασία της ανακύκλωσης και την ανάγκη λήψης άμεσων μέτρων για τη μείωση των αποβλήτων. Η ημέρα αυτή αποτελεί μια υπενθύμιση ότι η ανακύκλωση δεν είναι απλώς μια επιλογή, αλλά μια επιτακτική ανάγκη για το περιβάλλον και την κοινωνία.
Το Πρόβλημα της Ανακύκλωσης στην Ελλάδα
Παρά την αναγνώριση της σημασίας της ανακύκλωσης, η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει από τα χαμηλότερα ποσοστά ανακύκλωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, το 85% των απορριμμάτων καταλήγει σε Χώρους Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ), τη στιγμή που σε χώρες όπως η Γερμανία και η Σουηδία το ποσοστό αυτό δεν ξεπερνά το 1%. Η χώρα μας πληρώνει βαρύ τίμημα για αυτήν την ανεπάρκεια, καθώς τα πρόστιμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την κακή διαχείριση των αποβλήτων φτάνουν σε πολλά εκατομμύρια ευρώ.
Τα Οφέλη της Ανακύκλωσης
Η ανακύκλωση αποτελεί μια κρίσιμη διαδικασία για την προστασία του περιβάλλοντος. Ουσιαστικά, συμβάλλει στη μείωση της εκπομπής αερίων του θερμοκηπίου, στην εξοικονόμηση ενέργειας και στη διατήρηση των φυσικών πόρων. Ενδεικτικά, η ανακύκλωση 1 τόνου χαρτιού εξοικονομεί 17 δέντρα, 30.000 λίτρα νερού και 4.000 κιλοβατώρες ενέργειας. Το αλουμίνιο και το γυαλί μπορούν να ανακυκλωθούν απεριόριστες φορές χωρίς να χάσουν την ποιότητά τους, ενώ παράλληλα η διαδικασία της ανακύκλωσης μειώνει πάνω από 700 εκατομμύρια τόνους CO2 ετησίως, ποσότητα αντίστοιχη με τις εκπομπές της παγκόσμιας αεροπορικής βιομηχανίας.
Η Κυκλική Οικονομία ως Λύση
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το ενδιαφέρον έχει στραφεί από τη διαχείριση των απορριμμάτων στην κυκλική οικονομία, η οποία δίνει έμφαση στην επαναχρησιμοποίηση των υλικών και τη μετατροπή τους σε νέα προϊόντα. Η προσέγγιση αυτή στοχεύει στη δημιουργία μιας βιώσιμης οικονομίας που μειώνει τα απόβλητα και βελτιώνει την αποδοτικότητα των πόρων.
Η Συμμετοχή των Πολιτών
Ο ρόλος των πολιτών είναι καθοριστικός για την επιτυχία της ανακύκλωσης. Ο καθένας μας μπορεί να συμβάλει μέσα από απλές καθημερινές ενέργειες, όπως ο διαχωρισμός των απορριμμάτων στα κατάλληλα δοχεία ανακύκλωση, η μείωση της χρήσης πλαστικών μιας χρήσης, καθώς και η στήριξη επιχειρήσεων που εφαρμόζουν πρακτικές βιώσιμης ανάπτυξης.
Η Παγκόσμια Ημέρα Ανακύκλωσης είναι μια ευκαιρία να επανεξετάσουμε τις πρακτικές μας και να υιοθετήσουμε έναν πιο υπεύθυνο τρόπο ζωής. Η προστασία του περιβάλλοντος είναι υπόθεση όλων μας. Η ανακύκλωση δεν είναι απλώς μια πράξη, αλλά μια φιλοσοφία που μπορεί να αλλάξει το μέλλον του πλανήτη μας και της ποιότητας της καθημερινότητας μας.
Όλα αυτά, φυσικά, προϋποθέτουν και την ανάληψη υπεύθυνων δράσεων από την πολιτεία, προκειμένου η δική μας αλλαγή να έχει άμεσα θετικό αντίκτυπο. Άλλωστε, όπως αποδεικνύουν τα αποτελέσματα ερευνών που εξετάζουν το βαθμό αποτελεσματικότητας σε ευρωπαϊκό επίπεδο στο πεδίο της ανακύκλωσης, ο συνδυασμός υπεύθυνης στάσης του πολίτη με την ταυτόχρονη δημιουργία και λειτουργία υποδομών από την πολιτεία, συνιστούν την καλύτερη συνταγή ώστε ο στόχος για ένα καλύτερο και βιώσιμο περιβάλλον να γίνει πραγματικότητα.
Ιδιωτική πρωτοβουλία
Αισιόδοξη νότα αποτελεί, όπως διαβάζουμε στο Energeia.gr, ότι οι αρχές της ανακύκλωσης και γενικότερα της κυκλικής οικονομίας υιοθετούνται ολοένα και περισσότερο από κάθε κλάδο του επιχειρείν και στην χώρα μας. Από την βιομηχανία, τις κατασκευές, το λιανεμπόριο, τις τηλεπικοινωνίες, μέχρι και τον χρηματοπιστωτικό τομέα η ανακύκλωση και η βιώσιμη ανάπτυξη είναι στο επίκεντρο της στρατηγικής τους.
Ενδεικτικά, όπως αναφέρεται στο άρθρο, παράδειγμα είναι η Viohalco στον τομέα της βιομηχανίας, η οποία έχει θέσει την κυκλική οικονομία θεμέλιο της στρατηγικής των εταιρειών της που έχουν ενσωματώσει αρχές της κυκλικής οικονομίας στο μοντέλο λειτουργίας τους, μέσω της μεγιστοποίησης χρήσης δευτερογενών πρώτων υλών και της μεγιστοποίηση ανακύκλωσης ή ενεργειακής αξιοποίησης των αποβλήτων που παράγονται στην παραγωγική διαδικασία, καθώς και της ανακυκλωσιμότητας των προϊόντων μετά το τέλος κύκλου ζωής τους.
Επίσης, η ELVALHALCOR επενδύει αντίστοιχα στην αύξηση του δευτερογενούς μετάλλου (σκραπ) αλουμινίου και χαλκού στα προϊόντα της. Ο τομέας έλασης αλουμινίου της ELVALHALCOR, χάρη σε επενδύσεις σε τεχνολογίες και έξυπνα συστήματα διαχείρισης στην παραγωγή κραμάτων αλουμινίου, έχει επιτύχει να τριπλασιάσει το ποσοστό χρήσης σκραπ την τελευταία πενταετία. Παράλληλα, ο τομέας διέλασης χαλκού και κραμάτων της εταιρείας, σημειώνει ποσοστό χρήσης σκραπ κοντά στο 50%.
Στον τομέα των αστικών αναπλάσεων και κατασκευών χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της υιοθέτησης αρχών κυκλικής οικονομίας και ανακύκλωσης από την LAMDA Development, στο πλαίσιο του μεγαλύτερου έργου αστικής ανάπλασης στην Ευρώπη που είναι σε πλήρη εξέλιξη στην πρώην έκταση του αεροδρομίου του Ελληνικού. Όπως έχει ανακοινωθεί, μέσα από την επαναχρησιμοποίηση υλικών, δημιουργείται μια πόλη που έχει θεμέλιό της τη βιωσιμότητα. Οι καινοτόμες πρακτικές δίνουν νέα πνοή σε ήδη υπάρχοντα υλικά, έτσι ώστε με κάθε μονοπάτι, κάθε παγκάκι, κάθε γλυπτό, να χτίζεται όχι μόνο μία νέα πόλη, αλλά μια κληρονομιά για τις επόμενες γενιές.
Η ΙΚΤΙΝΟΣ ΕΛΛΑΣ ΑΕ, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες στον χώρο της μαρμαροβιομηχανίας διεθνώς εφαρμόζει πρακτικές κυκλικής οικονομίας και βιώσιμης ανάπτυξης, εστιάζοντας κυρίως στη διαχείριση υδάτινων πόρων και στην ορθή διαχείριση αποβλήτων. Ειδικότερα, στον τομέα της ανακύκλωσης νερού, η εταιρεία έχει αναπτύξει προηγμένες τεχνολογίες επεξεργασίας και επαναχρησιμοποίησης, επιτυγχάνοντας ποσοστό ανακύκλωσης 84,2% το 2023, αυξημένο κατά 20% σε σχέση με το 2022. Η συνεχής βελτίωση των συστημάτων κροκίδωσης και καθαρισμού του νερού στα εργοστάσιά της συμβάλλει στη μείωση της κατανάλωσης και στην αποδοτικότερη διαχείριση των υδάτινων πόρων, με στόχο να ξεπεράσει το 90% στο μέλλον.
Στο τραπεζικό τομέα επίσης όλες οι τράπεζές υιοθετούν πρακτικές ανακύκλωσης. Για παράδειγμα η Alpha Bank εφαρμόζει την περιβαλλοντική πρακτική «μειώνω, επαναχρησιμοποιώ, ανακυκλώνω». Στο τομέα του χαρτιού για παράδειγμα υπάρχει συστηματική παρακολούθηση της κατανάλωσης χαρτιού σε μηνιαία βάση, με στόχο τον περιορισμό των ποσοτήτων που χρησιμοποιούνται στις διάφορες μονάδες. Το 2023 σημειώθηκε μείωση 9,26% μείωση του ρυθμού κατανάλωσης χαρτιού σε σχέση με το 2022, το ποσοστό ανακύκλωσης τόνερ το 2023 έφθασε το 46%, ενώ ολοκληρώθηκε η τοποθέτηση κάδων ανακύκλωσης λαμπτήρων και φωτιστικών σωμάτων σε όλα τα καταστήματα και κτίρια της Τράπεζας. Στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων η Τράπεζα συνεργάζεται με μια σειρά πιστοποιημένων εταιρειών για ανακύκλωση χαρτιού, πλαστικού και αλουμινίου, στερεών αποβλήτων, πολτοποίηση χαρτιού, ανακύκλωση λαμπτήρων και φωτιστικών σωμάτων, ηλεκτρικού/ηλεκτρονικού εξοπλισμού κλπ. Μέσω του προγράμματος «Reuse for good» και των δωρεών πάγιου ηλεκτρονικού εξοπλισμού και εξοπλισμού γραφείου, που πραγματοποίησε η Τράπεζα το 2023, ενισχύθηκε η αρχή της κυκλικής οικονομίας, ενώ παράλληλα αποτράπηκε η εκπομπή συνολικά 142,26 τόνων CO2e, ποσότητα που ισοδυναμεί με τους ρύπους που θα εκπέμπονταν για την προμήθεια των αντίστοιχων νέων αγαθών. Η τράπεζα δεν παράγει μεγάλες ποσότητες επικίνδυνων αποβλήτων, η διαχείριση ακόμη και των πολύ μικρών ποσοτήτων γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή, ενώ προτεραιότητα δίνεται στην αποφυγή κινδύνων και στην προστασία του περιβάλλοντος.
Λιανεμπόριο-Σούπερ Μάρκετ
Στον τομέα των σούπερ μάρκετ επίσης όλοι οι μεγάλοι όμιλοι υιοθετούν αρχές ανακύκλωσης και κυκλικής οικονομίας. Για παράδειγμα στη METRO AEBE κάθε χρόνο ανακυκλώνονται μεγάλες ποσότητες χαρτιού, πλαστικού, μετάλλου, ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, μπαταριών, βρώσιμων ελαίων, ρούχων & αποτσίγαρων. Το 2024 ανακυκλώθηκαν περισσότεροι από 8,2 χιλ. τόνοι υλικών. Γενικότερα, η προστασία του περιβάλλοντος και η μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος αποτελούν άξονες της στρατηγικής και της περιβαλλοντικής πολιτικής της. Από το 2015 έχει σχεδιάσει και υλοποιεί ένα ολοκληρωμένο επιχειρηματικό πλάνο ανάπτυξης με συνέχεις επενδύσεις, προκειμένου μεταξύ άλλων να εξασφαλίσει την ενεργειακή ουδετερότητα των εγκαταστάσεων της έως το 2027. Από το 2017 έχουν εξοικονομηθεί συνολικά 225 εκ. kWh. Η εξοικονόμηση αυτή αντιστοιχεί με την ενέργεια που θα κατανάλωναν 31.502 νοικοκυριά σε ένα χρόνο. Μεταξύ άλλων αποτελεί την πρώτη ελληνική εταιρεία λιανικού εμπορίου τροφίμων & ποτών που επικύρωσε με το πρότυπο ISO 14064-2:2019 το Σχέδιο Μείωσης Εκπομπών Αερίων του Θερμοκηπίου, για την περίοδο 2025-2030, μέσω αυτοκατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από την παραγωγή των 93 των φωτοβολταϊκών σταθμών.
Τηλεπικοινωνίες
Σημαντική είναι και η συμβολή στην ανακύκλωση και του κλάδου των τηλεπικοινωνιών. Για παράδειγμα ο Όμιλος ΟΤΕ διαχειρίζεται με βιώσιμες μεθόδους το 100% των αποβλήτων που προκύπτουν από την παροχή υπηρεσιών τεχνολογίας και έχει ενσωματώσει τις θεμελιώδεις αρχές της κυκλικής οικονομίας: κατάργηση, μείωση, επισκευή, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση. Ειδικότερα για την ανακύκλωση υλοποιεί μεγάλης κλίμακας προγράμματα για περισσότερο από μια δεκαετία τόσο στα κτίρια των γραφείων του όσο και στα καταστήματα COSMOTE και ΓΕΡΜΑΝΟΣ. Σύμφωνα με στοιχεία του Ομίλου ΟΤΕ, το πρόγραμμα ανακύκλωσης σε κτίρια γραφείων σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας ξεκίνησε το 2013 και βασίζεται στην αρχή του διαχωρισμού των υλικών στην πηγή, δηλαδή τη συλλογή των υλικών σε διακριτούς κάδους για χαρτί, πλαστικό PET, αλουμίνιο, γυαλί, λοιπές συσκευασίες, σε χωριστό κάδο, μελανοδοχεία, συσκευές τηλεφωνίας, μπαταρίες και άλλες μικρές ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές και οργανικά απόβλητα. Στο πρόγραμμα ανακύκλωσης που υλοποιείται σε 24 κτίρια συμμετέχουν περίπου 9.000 εργαζόμενοι του Ομίλου. Μέχρι σήμερα έχουν ανακυκλωθεί περίπου 1.038 τόνοι χαρτιού, που αντιστοιχούν σε 248 στρέμματα δάσους, 39,4 τόνοι πλαστικού, που αντιστοιχούν στην ετήσια κατανάλωση πλαστικού 1.710 ατόμων και 3,6 τόνοι αλουμινίου, που αντιστοιχούν σε 242.473 κουτάκια αλουμινίου. Επίσης 66,3 τόνοι σύμμεικτων/γυαλιού, 17,7 τόνοι μελανοδοχείων, που αντιστοιχούν στην εξοικονόμηση 237 τόνων πετρελαίου, 41,7 τόνοι μικρών συσκευών και απόβλητων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ), 13,7 τόνοι λαμπτήρων και 11,7 τόνοι μπαταριών. Το πρόγραμμα ανακύκλωσης στα καταστήματα COSMOTE και ΓΕΡΜΑΝΟΣ ξεκίνησε το 2013. Στους κάδους ανακύκλωσης, που βρίσκονται στα περισσότερα από 360 καταστήματα COSMOTE και ΓΕΡΜΑΝΟΣ σε όλη την Ελλάδα, μπορούν να ανακυκλωθούν παλιά Smartphones, κινητά τηλέφωνα, σταθερά τηλέφωνα (ενσύρματα και ασύρματα), Tablets, καθώς και αξεσουάρ όπως φορτιστές, Powerbanks και wearables. Μόνο για την περίοδο 2022-2024 ο Όμιλος ΟΤΕ ολοκλήρωσε με επιτυχία τη δέσμευση που είχε θέσει για συλλογή περισσότερων από 400.000 φορητών συσκευών προς ανακύκλωση, συλλέγοντας τελικά περισσότερες από 470.000 φορητές συσκευές.
