Καθώς γερνάμε, δεν είναι μόνο οι ρυτίδες και τα γκρίζα μαλλιά που μας υπενθυμίζουν τον χρόνο. Η μακροχρόνια παχυσαρκία σε μεγαλύτερες ηλικίες φαίνεται να επηρεάζει και τη γνωστική λειτουργία – δηλαδή τον τρόπο που σκεφτόμαστε, θυμόμαστε και εστιάζουμε. Έρευνες δείχνουν ότι η συσσώρευση περίσσιου λίπους στο σώμα προκαλεί χρόνια φλεγμονή, η οποία με τη σειρά της επιβαρύνει και τον εγκέφαλο.
Η φθορά της σκέψης σε μεγαλύτερες ηλικίες – όπως η νοητική αποδιοργάνωση, η σύγχυση και η μείωση της συγκέντρωσης – μπορεί να είναι αποτέλεσμα της συνδυασμένης επίδρασης της ηλικίας και της παχυσαρκίας. Για παράδειγμα, η υπερβολική χοληστερόλη, η ινσουλινοαντίσταση και οι μεταβολικές διαταραχές που συνδέονται με το υπερβολικό βάρος επιταχύνουν τη γνωστική γήρανση και αυξάνουν τον κίνδυνο για άνοια.
Ο μηχανισμός δεν περιορίζεται μόνο στη φθορά των κυττάρων ή στις αλλαγές στη δομή του εγκεφάλου – όπως η συρρίκνωση της φαιάς & λευκής ουσίας – αλλά αγγίζει και ορμονικούς παράγοντες. Για παράδειγμα, η λεπτίνη, μια ορμόνη που σχετίζεται με το λίπος, μπορεί να διαπερνά το αιματοεγκεφαλικό φράγμα και να επηρεάζει αρνητικά τη λειτουργία του εγκεφάλου.
Το καλό νέο είναι πως δεν είναι ποτέ «πολύ αργά» για να δράσουμε. Ακόμη και σε μεγαλύτερη ηλικία, η απώλεια βάρους, η καλύτερη διατροφή και η φυσική δραστηριότητα μπορούν να βελτιώσουν τη γνωστική λειτουργία και να επιβραδύνουν τη γήρανση του εγκεφάλου. Κλινικές μελέτες δείχνουν ότι μετά από ιατρική παρέμβαση και ιατρικά ελεγμένη απώλεια βάρους, άτομα παρουσίασαν βελτίωση στη δομή του εγκεφάλου και στη σκέψη.
Η ουσία είναι σαφής: η ηλικία δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας που «αποδυναμώνει» το μυαλό μας. Η διατροφή, το σωματικό βάρος, η φυσική δραστηριότητα και οι μεταβολικές μας συνθήκες διαμορφώνουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την πορεία της γνωστικής μας υγείας. Επομένως, η αλλαγή στον τρόπο ζωής – ακόμη και αργότερα – μπορεί να αποδειχθεί κρίσιμη για να παραμείνουμε «ξυπνητοί» και ανεξάρτητοι.
