Όταν μεγαλώνουμε, συχνά νιώθουμε πως ο χρόνος κυλάει όλο και πιο γρήγορα. Τα καλοκαίρια μοιάζουν να εξαφανίζονται σε μια στιγμή και τα Χριστούγεννα φαίνεται ότι φτάνουν πριν προλάβουμε να τα προετοιμάσουμε. Αυτή η αίσθηση ότι ο χρόνος επιταχύνει με την ηλικία έχει παρατηρηθεί σε πολλές χώρες και έχει μελετηθεί σε βάθος από ερευνητές σε Γερμανία, Αυστρία, Ολλανδία, Καναδά, Νέα Ζηλανδία και Ιαπωνία.
Πρόσφατη μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε 120 ενήλικες ηλικίας από 20 έως 91 ετών από το Πανεπιστήμιο Σαπιέντσα στη Ρώμη και το Ινστιτούτο Προχωρημένων Μελετών Ψυχολογίας στο Φράιμπουργκ έρχεται να ρίξει φως στο φαινόμενο. Οι ερευνητές ήθελαν να διαπιστώσουν αν ο γρήγορος ρυθμός που νιώθουμε ότι περνάει η τελευταία δεκαετία συνδέεται με τη μνήμη μας. Η έκπληξη ήταν ότι δεν βρέθηκε καμία σχέση ανάμεσα στον αριθμό των σημαντικών προσωπικών αναμνήσεων που θυμόμαστε και στην αίσθηση επιτάχυνσης του χρόνου. Στην πραγματικότητα, οι μεγαλύτεροι ενήλικες περιγράφουν τις αναμνήσεις τους ως πιο ζωντανές και σημαντικές από ό,τι οι νεότεροι.
Η αιτία, όπως φαίνεται, δεν είναι η μνήμη αλλά η σταδιακή πτώση ορισμένων γνωστικών ικανοτήτων. Καθώς μεγαλώνουμε, η δυνατότητα να επεξεργαζόμαστε νέες πληροφορίες και να τις αποθηκεύουμε με λεπτομέρεια μειώνεται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι καθημερινές εμπειρίες να αφήνουν λιγότερα ίχνη στη μνήμη μας και η δεκαετία να φαίνεται «συμπιεσμένη» όταν την κοιτάζουμε πίσω. Οι σημαντικές και συναισθηματικά φορτισμένες αναμνήσεις παραμένουν ζωντανές, αλλά η λεπτομερής καταγραφή των καθημερινών στιγμών χάνεται.
Αυτό σημαίνει ότι η αίσθηση επιτάχυνσης του χρόνου είναι περισσότερο ψυχολογική παρά πραγματική. Δεν χάνουμε τη ζωή ή τις εμπειρίες μας, αλλά ο εγκέφαλός μας τις επεξεργάζεται με διαφορετικό ρυθμό όσο γερνάμε. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η διατήρηση της εγκεφαλικής λειτουργίας μπορεί να επιβραδύνει αυτήν την αίσθηση: η φυσική δραστηριότητα, η κοινωνική αλληλεπίδραση, η συναισθηματική δέσμευση και η διανοητική πρόκληση λειτουργούν προστατευτικά για τη γνωστική μας οξύτητα.
Επιπλέον, η έρευνα δείχνει ότι η ηλικία δεν μειώνει την αξία ή τη σημασία των εμπειριών μας. Αντίθετα, οι μεγαλύτεροι ενήλικες φαίνεται να τις εκτιμούν περισσότερο, απολαμβάνοντας τις ιδιαίτερες στιγμές της ζωής με μεγαλύτερη επίγνωση. Η αίσθηση ότι ο χρόνος «τρέχει» μπορεί λοιπόν να είναι μια ήπια υπενθύμιση να ζούμε πιο συνειδητά και να εκτιμούμε κάθε στιγμή.
Με λίγα λόγια, η επιτάχυνση του χρόνου δεν οφείλεται στη μνήμη μας αλλά στη γνωστική φθορά που συνοδεύει τη γήρανση. Αν όμως παραμείνουμε ενεργοί, κοινωνικά και πνευματικά, μπορούμε να κρατήσουμε το μυαλό μας σε εγρήγορση και να ζούμε την κάθε δεκαετία πιο γεμάτα.
