Το διαδικτυακό shopping έχει μετατραπεί για πολλούς σε μια μικρή καθημερινή «απόδραση». Μερικά κλικ σε αγαπημένα e-shops, λίγη περιπλάνηση σε νέες κυκλοφορίες, και η γνωστή αίσθηση ευφορίας δεν αργεί να κάνει την εμφάνισή της. Οι ειδικοί εξηγούν ότι αυτή η στιγμιαία ευχαρίστηση δεν είναι τυχαία: ο εγκέφαλος απελευθερώνει ντοπαμίνη κάθε φορά που νιώθουμε ότι πλησιάζουμε κάτι επιθυμητό. Κι όμως, το φαινόμενο έχει και μια σκοτεινή πλευρά — εκείνη που μας αφήνει με ενοχές, άγχος ή ένα περίεργο κενό μόλις κλείσουμε το παράθυρο του browser.
Ένας από τους βασικότερους λόγους είναι ο καταιγισμός επιλογών. Στο ψηφιακό περιβάλλον, οι δυνατότητες δεν έχουν ουσιαστικό τέλος: αμέτρητες μάρκες, προϊόντα, χρώματα, μεγέθη και —ίσως πιο κουραστικό απ’ όλα— ένας ωκεανός από πληροφορίες, υποσχέσεις και reviews. Η αφθονία επιλογών, που θεωρητικά μάς απελευθερώνει, τελικά μπορεί να δημιουργεί παράλυση. Το αποτέλεσμα; Μπερδεμένοι και εξαντλημένοι, συχνά κλείνουμε την καρτέλα χωρίς να έχουμε καταλήξει πουθενά.
Η άλλη παγίδα είναι ο χρόνος. Παρότι η online αγορά μοιάζει πιο γρήγορη και πρακτική από τη βόλτα στα καταστήματα, συνήθως λειτουργεί… αντίστροφα. Η αίσθηση «ροής» —αυτή η απορρόφηση που μας κάνει να χάνουμε το μέτρημα— οδηγεί εύκολα σε χαμένες ώρες μπροστά στην οθόνη. Το καταλαβαίνουμε αργότερα, όταν συνειδητοποιούμε ότι αφιερώσαμε όλο το απόγευμα ψάχνοντας κάτι που, τελικά, ούτε αγοράσαμε ούτε χρειαζόμασταν.
Ένα τρίτο, ολοένα και σημαντικότερο στοιχείο είναι η πίεση που συνοδεύει τη «σωστή» κατανάλωση. Καθώς η συζήτηση γύρω από τη βιωσιμότητα μεγαλώνει, πολλοί προσπαθούν να κάνουν πιο συνειδητές επιλογές — και με αυτό έρχεται και το βάρος της ευθύνης. Ξαφνικά κάθε αγορά μοιάζει σαν ένα μικρό ηθικό τεστ: είναι το προϊόν οικολογικό, η εταιρεία υπεύθυνη, η ποιότητα επαρκής, η τιμή δίκαιη; Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι μια παράξενη ένταση, μια αίσθηση ότι καμία επιλογή δεν είναι απολύτως σωστή.
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι η λύση ξεκινά από τον καθορισμό ορίων. Στοχευμένες αναζητήσεις, ξεκάθαρα κριτήρια πριν ξεκινήσει το scroll, και —πολύ σημαντικό— διαλείμματα όταν νιώθουμε ότι «κολλάμε». Η φυσική απομάκρυνση από την οθόνη βοηθά τον εγκέφαλο να επανέλθει και να ξαναδεί τις επιλογές με καθαρότερο μάτι.
Αν όμως η διαδικασία οδηγεί συστηματικά σε τύψεις, υπερβολικές δαπάνες ή γίνεται τρόπος αποφυγής δυσάρεστων συναισθημάτων, τότε ίσως δεν μιλάμε απλώς για μια κακή συνήθεια. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η συμβουλή ενός ειδικού μπορεί να βοηθήσει να τεθούν υγιή όρια και να αντιμετωπιστεί η πραγματική αιτία πίσω από την υπερβολή.
Το online shopping μπορεί να είναι ευχάριστο — αρκεί να μην ξεχνάμε ότι πίσω από τις ατελείωτες επιλογές και την πολυτέλεια της ευκολίας κρύβονται μηχανισμοί που μας επηρεάζουν πολύ πιο βαθιά απ’ όσο νομίζουμε.
