Λίγα τρόφιμα έχουν διατρέξει τόσο μεγάλη ιστορική και γεωγραφική διαδρομή όσο το ρύζι. Από βασική καλλιέργεια της Ασίας μέχρι καθημερινό συνοδευτικό στο ελληνικό τραπέζι, το ρύζι συνδέεται με την επιβίωση, την οικονομία και τη διατροφική κουλτούρα δισεκατομμυρίων ανθρώπων.
Η καλλιέργεια του ρυζιού ξεκίνησε πριν από 8.000–10.000 χρόνια στις περιοχές της Κίνας και της Ινδίας. Μέσα από εμπορικούς δρόμους, μετακινήσεις πληθυσμών και αυτοκρατορίες, το ρύζι εξαπλώθηκε στη Μέση Ανατολή και αργότερα στην Ευρώπη. Στον ελλαδικό χώρο έφτασε κυρίως μέσω των αραβικών και οθωμανικών επιρροών, χωρίς όμως να αποκτήσει ποτέ τον απόλυτα κεντρικό ρόλο που έχει σε ασιατικές κοινωνίες. Ωστόσο ενσωματώθηκε σταδιακά στην ελληνική κουζίνα, από τα γεμιστά μέχρι τα γλυκά κουταλιού και το ρυζόγαλο.
Το ρύζι αποτελεί βασική πηγή υδατανθράκων, προσφέροντας ενέργεια με χαμηλά λιπαρά. Το λευκό ρύζι είναι εύπεπτο και προτιμάται συχνά σε ήπια διατροφή, ενώ το καστανό διατηρεί το πίτουρο και το φύτρο του, προσφέροντας περισσότερες φυτικές ίνες, βιταμίνες του συμπλέγματος Β και ιχνοστοιχεία όπως το μαγνήσιο και ο φώσφορος. Η απουσία γλουτένης το καθιστά επίσης κατάλληλο για άτομα με κοιλιοκάκη. Στη σύγχρονη διατροφή το ρύζι αντιμετωπίζεται λιγότερο ως «ουδέτερη βάση» και περισσότερο ως τρόφιμο που -ανάλογα με τον τύπο και τον τρόπο κατανάλωσης- μπορεί να συμβάλει σε μια ισορροπημένη διατροφή.
Η Ελλάδα είναι από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες με συστηματική παραγωγή ρυζιού. Η καλλιέργεια συγκεντρώνεται κυρίως στη Μακεδονία (με επίκεντρα τα Δέλτα του Αξιού, του Λουδία και του Αλιάκμονα), καθώς και σε περιοχές της Θεσσαλονίκης και των Σερρών. Το ιδιαίτερο υδρολογικό περιβάλλον αυτών των περιοχών ευνοεί τους ορυζώνες, που αποτελούν ταυτόχρονα αγροτικό και οικολογικό τοπίο. Η ελληνική παραγωγή καλύπτει σε μεγάλο βαθμό τις εγχώριες ανάγκες και επιτρέπει εξαγωγές, κυρίως προς χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Καλλιεργούνται ποικιλίες όπως το μακρύσπερμο, το μεσόσπερμο και το ρύζι τύπου Καρολίνα που έχει συνδεθεί στενά με την ελληνική μαγειρική. Τα τελευταία χρόνια οι παραγωγοί βρίσκονται αντιμέτωποι με προκλήσεις όπως το αυξημένο κόστος ενέργειας, η διαχείριση των υδάτινων πόρων και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Το ρύζι δεν είναι απλώς ένα καθημερινό τρόφιμο. Είναι ένα αγροτικό προϊόν με βαθιές ιστορικές ρίζες, σημαντική διατροφική αξία και ουσιαστική παρουσία στην ελληνική πρωτογενή παραγωγή. Σε μια εποχή που η επισιτιστική ασφάλεια και η βιώσιμη γεωργία βρίσκονται στο επίκεντρο, το ρύζι παραμένει καθοριστικός πρωταγωνιστής.
