Όταν μιλάμε για την κλιματική αλλαγή, ένα από τα εργαλεία που έχουν αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια είναι οι πιστώσεις άνθρακα. Αλλά τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Πώς μπορεί μια εταιρεία ή μια τράπεζα να «αγοράσει» καθαρό αέρα;
Μια πίστωση άνθρακα αντιστοιχεί σε έναν τόνο διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) που είτε έχει αποτραπεί να φτάσει στην ατμόσφαιρα είτε έχει απομακρυνθεί από αυτήν. Για παράδειγμα, όταν μια εταιρεία χρηματοδοτεί τη φύτευση δέντρων σε ένα δάσος που δεν υπήρχε πριν, αυτά τα δέντρα δεσμεύουν CO₂ καθώς μεγαλώνουν. Η ποσότητα του άνθρακα που απορροφούν καταγράφεται ως πίστωση άνθρακα.
Οι επιχειρήσεις μπορούν να χρησιμοποιούν αυτές τις πιστώσεις για να αντισταθμίσουν τις εκπομπές τους, δηλαδή για να ισοφαρίσουν το CO₂ που παράγουν με αυτό που αφαιρείται ή αποτρέπεται αλλού. Έτσι, προβάλλουν μια εικόνα περιβαλλοντικής υπευθυνότητας, ενώ συνεχίζουν να λειτουργούν κανονικά.
Μια νέα εποχή χρηματοδότησης
Πρόσφατα, συμφωνία ύψους 210 εκατομμυρίων δολαρίων έφερε τις πιστώσεις άνθρακα στο προσκήνιο. Η εταιρεία Chestnut Carbon εξασφάλισε χρηματοδότηση για ένα πρόγραμμα αναδάσωσης στις Ηνωμένες Πολιτείες, με την υποστήριξη της συμβουλευτικής ERM και της JPMorgan.
Το σημαντικό είναι ότι για πρώτη φορά αυτές οι πιστώσεις αναγνωρίζονται ως περιουσιακά στοιχεία στους ισολογισμούς των εταιρειών. Δηλαδή δεν είναι απλώς δαπάνες ή κόστος συμμόρφωσης. Έχουν οικονομική αξία, μπορούν να πωληθούν, να εκτιμηθούν και να χρησιμοποιηθούν για την εξασφάλιση δανείων. Με άλλα λόγια, τα δέντρα που φυτεύονται και ο άνθρακας που δεσμεύεται από αυτά γίνονται κεφάλαιο.
Η ERM έπαιξε καθοριστικό ρόλο, ελέγχοντας ότι το έργο είναι αξιόπιστο και βιώσιμο, τόσο περιβαλλοντικά όσο και οικονομικά. Η συμμετοχή μεγάλων παικτών, όπως η Microsoft, παρέχει σιγουριά ότι οι πιστώσεις θα έχουν ζήτηση και τα έσοδα θα επιστρέψουν για την υποστήριξη νέων έργων.
Οι περιορισμοί και οι κίνδυνοι
Παρά τη χρησιμότητά τους, οι πιστώσεις άνθρακα δεν αποτελούν πανάκεια για την κλιματική κρίση. Έρευνες δείχνουν ότι η αγορά πιστώσεων δεν εξασφαλίζει απαραίτητα μεγαλύτερη φιλοδοξία των εταιρειών για μείωση εκπομπών. Οι επιχειρήσεις μπορεί να στηρίζονται σε αυτές ως «εύκολη λύση», χωρίς να αλλάζουν ουσιαστικά τις διαδικασίες παραγωγής ή την κατανάλωση ενέργειας.
Η ποιότητα των πιστώσεων είναι επίσης κρίσιμη. Για να έχουν πραγματικό όφελος για τον πλανήτη, πρέπει να είναι πιστοποιημένες, με αποδεδειγμένη μείωση ή αφαίρεση CO₂, και με διάρκεια που διασφαλίζει ότι ο άνθρακας δεν επιστρέφει στην ατμόσφαιρα. Χωρίς αυτά τα μέτρα, οι πιστώσεις κινδυνεύουν να γίνουν ένα μέσο «greenwashing», δηλαδή μια καμουφλαρισμένη περιβαλλοντική εικόνα χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Τι σημαίνει για το μέλλον
Η συμφωνία της Chestnut Carbon δείχνει ότι οι πιστώσεις άνθρακα μπορούν να γίνουν σημαντικό εργαλείο χρηματοδότησης έργων βιώσιμης ανάπτυξης. Ενσωματώνονται πλέον σε κανονικά χρηματοοικονομικά εργαλεία, ανοίγοντας δρόμους για μεγαλύτερη ροή κεφαλαίων σε αναδασώσεις και άλλες μορφές αφαίρεσης CO₂.
Ωστόσο, η ουσία παραμένει: οι πιστώσεις μπορούν να βοηθήσουν, αλλά δεν αρκούν από μόνες τους. Η πραγματική διαφορά θα γίνει μόνο μέσω της μείωσης εκπομπών στην πηγή, αναδιάρθρωσης των ενεργειακών συστημάτων και υιοθέτησης βιώσιμων πρακτικών σε όλες τις παραγωγικές διαδικασίες.
Με άλλα λόγια, οι πιστώσεις άνθρακα είναι εργαλείο, όχι λύση. Όσο πιο σοβαρά και αξιόπιστα χρησιμοποιηθούν, τόσο μεγαλύτερο το όφελος για τον πλανήτη — και για τις ίδιες τις εταιρείες που επενδύουν σε αυτές.
