Σοκαριστικά είναι τα στοιχεία της νέας έκθεσης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (EEA), σύμφωνα με τα οποία η ατμοσφαιρική ρύπανση συνέχισε και το 2023 να αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Περίπου 279.000 πρόωροι θάνατοι αποδίδονται σε επίπεδα ρύπων που υπερβαίνουν τα όρια ασφαλείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), ενώ το 95% των Ευρωπαίων εκτιμάται ότι αναπνέει αέρα επιβαρυμένο πέρα από τα επιτρεπτά όρια.
Σύμφωνα με την έκθεση, η ευθυγράμμιση των επιπέδων ρύπανσης με τις κατευθυντήριες οδηγίες του ΠΟΥ θα μπορούσε να είχε αποτρέψει 182.000 θανάτους λόγω λεπτών αιωρούμενων σωματιδίων (PM2.5), 63.000 από την έκθεση σε όζον και 34.000 από το διοξείδιο του αζώτου.
Τα PM2.5, ο πιο επικίνδυνος και διαδεδομένος δείκτης μέτρησης ατμοσφαιρικών ρύπων, συνδέονται με καρδιολογικές και αναπνευστικές παθήσεις, χρόνιες φλεγμονές, άσθμα και αυξημένη θνησιμότητα. Το 2023, η Ιταλία, η Πολωνία και η Γερμανία κατέγραψαν τους περισσότερους θανάτους που σχετίζονται με τα συγκεκριμένα σωματίδια. Παρά την υψηλή επιβάρυνση, ο αριθμός αυτός εμφανίζεται μειωμένος κατά 57% σε σχέση με το 2005, επιβεβαιώνοντας ότι ο στόχος της ΕΕ για μείωση κατά 55% έως το 2030 είχε ουσιαστικά επιτευχθεί νωρίτερα.
Το διοξείδιο του αζώτου (NO₂), προερχόμενο κυρίως από οδικές μεταφορές και μονάδες καύσης, προκάλεσε περίπου 34.000 θανάτους, με την Τουρκία, την Ιταλία και τη Γερμανία να καταγράφουν τα υψηλότερα ποσοστά. Οι μειώσεις στις εκπομπές από την παραγωγή ενέργειας και τη βιομηχανία συνέβαλαν στη σταθερή πτωτική τάση.
Αντίστοιχα, η υπέρβαση των ορίων του ΠΟΥ για το όζον (O₃) κόστισε τη ζωή σε 63.000 ανθρώπους σε ολόκληρη την ΕΕ. Το όζον δημιουργείται κυρίως από αντιδράσεις ρύπων που εκπέμπονται από οχήματα, βιομηχανικές διεργασίες και τη χρήση χημικών διαλυτών.
Σε σχέση με το 2022, ο αριθμός των θανάτων μειώθηκε αισθητά:
– PM2.5: -23,8%
– NO₂: -29,2%
– O₃: -10%
Πέρα από τη θνησιμότητα, η έκθεση επισημαίνει ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση επιβαρύνει σημαντικά την ποιότητα ζωής, προκαλώντας έξαρση αναπνευστικών ασθενειών, ιδιαίτερα άσθματος, ενώ νέα επιστημονικά δεδομένα τη συνδέουν πλέον και με την πιθανότητα εμφάνισης άνοιας.
Η EEA υπογραμμίζει ότι, παρά τη σημαντική πρόοδο των τελευταίων δεκαετιών, η Ευρώπη απέχει ακόμη από την επίτευξη των ορίων ασφαλείας του ΠΟΥ, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη για πιο φιλόδοξες πολιτικές καθαρού αέρα και αυστηρότερη εφαρμογή των περιβαλλοντικών κανονισμών.
