Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε μια ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων για τις μεταφορές που θα επιταχύνει την ανάπτυξη του ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού δικτύου υψηλής ταχύτητας και θα τονώσει τις επενδύσεις σε ανανεώσιμα καύσιμα και καύσιμα χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών για τους τομείς των αερομεταφορών και των πλωτών μεταφορών.
Η ανταγωνιστικότητα και η βιωσιμότητα αποτελούν τις κατευθυντήριες αρχές αυτής της δέσμης μέτρων, η οποία έχει ως στόχο να καταστήσει το σύστημα μεταφορών της Ε.Ε. πιο αποτελεσματικό, διασυνδεδεμένο, προσβάσιμο, καθαρό και ανθεκτικό. Τα μέτρα που παρουσιάστηκαν καλύπτουν δύο βασικούς τομείς: τους σιδηροδρόμους (όπου η Ευρώπη έχει ήδη ηγετική θέση όσον αφορά στη βιωσιμότητα) και τα καύσιμα (όπου η Ευρώπη πρέπει τώρα να επιταχύνει τις επενδύσεις για την ενεργειακή της μετάβαση).
Ταχύτερος και πιο συνδεδεμένος σιδηρόδρομος σε ολόκληρη την Ευρώπη
Το νέο σχέδιο δράσης για τους σιδηροδρόμους υψηλής ταχύτητας καθορίζει τα μέτρα που απαιτούνται για τη δημιουργία ενός ταχύτερου, πιο διαλειτουργικού και καλύτερα συνδεδεμένου ευρωπαϊκού δικτύου ως το 2040. Στόχος είναι να μειώσει τους χρόνους ταξιδιού και να καταστήσει τους σιδηροδρόμους μια πιο ελκυστική εναλλακτική λύση στα αεροπορικά ταξίδια μικρών αποστάσεων, αυξάνοντας έτσι τον αριθμό των επιβατών και ενισχύοντας τις περιφερειακές οικονομίες και τον τουρισμό.
Με βάση το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών, το σχέδιο προβλέπει τη σύνδεση μεγάλων κόμβων με ταχύτητες 200 km/h και άνω. Οι επιβάτες θα μπορούν να ταξιδεύουν από το Βερολίνο στην Κοπεγχάγη σε τέσσερις ώρες αντί των σημερινών επτά και από τη Σόφια στην Αθήνα σε έξι ώρες αντί των σημερινών 13 ωρών και 40 λεπτών. Οι νέες διασυνοριακές συνδέσεις θα επιτρέψουν επίσης ταχύτερες και απλούστερες διαδρομές, όπως Παρίσι-Λισαβόνα μέσω Μαδρίτης και βελτιωμένη συνδεσιμότητα μεταξύ των πρωτευουσών της Βαλτικής. Για την υλοποίηση αυτού του οράματος, η Επιτροπή προτείνει τέσσερις βασικούς άξονες δράσης:
- Εξάλειψη των διασυνοριακών σημείων συμφόρησης μέσω δεσμευτικών χρονοδιαγραμμάτων που θα καθοριστούν ως το 2027 και προσδιορισμός επιλογών για υψηλότερες ταχύτητες, συμπεριλαμβανομένων πολύ πάνω από 250 km/h όταν είναι οικονομικά βιώσιμες
- Ανάπτυξη συντονισμένης στρατηγικής χρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένου στρατηγικού διαλόγου με τα κράτη μέλη, τη βιομηχανία και τους χρηματοδότες, που θα οδηγήσει σε σιδηροδρομική συμφωνία υψηλής ταχύτητας για την κινητοποίηση των απαιτούμενων επενδύσεων
- Βελτίωση των συνθηκών ώστε ο σιδηροδρομικός κλάδος και οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις να επενδύουν, να αναπτύσσουν καινοτόμες λύσεις και να λειτουργούν ανταγωνιστικά, μεταξύ άλλων μέσω ενός ελκυστικότερου ρυθμιστικού περιβάλλοντος, με την ενίσχυση των διασυνοριακών συστημάτων έκδοσης εισιτηρίων και κρατήσεων, τη στήριξη μιας αγοράς μεταχειρισμένων οχημάτων για τροχαίο υλικό, την επιτάχυνση της ανάπτυξης των συστημάτων ψηφιακής διαχείρισης της Ε.Ε. και την προώθηση της έρευνας και ανάπτυξης και της συνεργασίας σε κλιμακούμενες λύσεις
- Ενίσχυση της διακυβέρνησης σε επίπεδο Ε.Ε., απαιτώντας από τους διαχειριστές υποδομής να συντονίζουν τη χωρητικότητα για διασυνοριακές υπηρεσίες μεγάλων αποστάσεων και διευκολύνοντας τις τυποποιήσεις και τις εγκρίσεις.
Πέρα από τους μικρότερους χρόνους ταξιδιού, το σχέδιο θα μειώσει τη συμφόρηση και θα απελευθερώσει χωρητικότητα σε συμβατικές γραμμές, διευκολύνοντας τις νυχτερινές αμαξοστοιχίες, τις εμπορευματικές μεταφορές και τη στρατιωτική κινητικότητα, ενισχύοντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης στον τουρισμό και στη βιομηχανία.
Κλιμάκωση των επενδύσεων σε ανανεώσιμα καύσιμα και καύσιμα χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών
Η δεύτερη πρωτοβουλία που εγκρίθηκε -το επενδυτικό σχέδιο για βιώσιμες μεταφορές (STIP)- καθορίζει μια κοινή προσέγγιση για την τόνωση των επενδύσεων σε ανανεώσιμα καύσιμα και καύσιμα χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών με έμφαση στις αεροπορικές και πλωτές μεταφορές. Για την επίτευξη των στόχων RefuelEU Aviation και FuelEU Maritime, θα χρειαστούν περίπου είκοσι εκατομμύρια τόνοι βιώσιμων καυσίμων (βιοκαύσιμα και συνθετικά καύσιμα) ως το 2035. Για την επίτευξη αυτού του στόχου θα απαιτηθούν επενδύσεις ύψους περίπου εκατό δισ. ευρώ.
Το STIP στέλνει σαφές μήνυμα στους επενδυτές ότι οι στόχοι της Ευρώπης παραμένουν σε ισχύ και ότι η Επιτροπή θα στηρίξει τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Επιταχύνοντας την εγχώρια παραγωγή βιολογικών και μη βιολογικών καυσίμων, η Ευρώπη μπορεί να μειώσει την εξάρτησή της από εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα, να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των βιομηχανιών της και να ηγηθεί της μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας παγκοσμίως. Τα βασικά επενδυτικά μέτρα που αποσκοπούν στην κινητοποίηση τουλάχιστον 2,9 δισ. ευρώ μέσω μέσων της Ε.Ε. ως το 2027 περιλαμβάνουν:
- Τουλάχιστον δύο δισ. ευρώ για βιώσιμα εναλλακτικά καύσιμα στο πλαίσιο του InvestEU
- Τριακόσια εκατομμύρια ευρώ μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Υδρογόνου για τη στήριξη των καυσίμων με βάση το υδρογόνο για τις αεροπορικές και τις θαλάσσιες μεταφορές
- 446 εκατομμύρια ευρώ για έργα συνθετικών αεροπορικών καυσίμων και ναυτιλιακών καυσίμων στο πλαίσιο του Ταμείου Καινοτομίας
- 133,5 εκατομμύρια ευρώ σε έρευνα και καινοτομία σχετικά με τα καύσιμα στο πλαίσιο του προγράμματος «Horizon Europe».
Εκτός από αυτά τα μέτρα, η επιτροπή μαζί με τα κράτη μέλη ετοιμάζεται να δρομολογήσει πιλοτικό έργο του συνασπισμού eSAF Early Movers Coalition ως το τέλος του 2025, με στόχο την κινητοποίηση τουλάχιστον πεντακοσίων εκατομμυρίων ευρώ για έργα συνθετικών αεροπορικών καυσίμων. Η επιτροπή θα εργαστεί επίσης για την ενίσχυση των ευνοϊκών συνθηκών για τις επενδύσεις στην αγορά με σκοπό τη γεφύρωση του επενδυτικού χάσματος.
Μεσοπρόθεσμα, η επιτροπή θα εργαστεί για τη δημιουργία μηχανισμού σύνδεσης παραγωγών και αγοραστών καυσίμων, παρέχοντας ασφάλεια εσόδων και μειώνοντας τον επενδυτικό κίνδυνο. Το σχέδιο θα ενισχύσει επίσης τις διεθνείς εταιρικές σχέσεις για την επέκταση της παγκόσμιας παραγωγής καυσίμων και την προσέλκυση εισαγωγών που πληρούν τα κριτήρια βιωσιμότητας της Ε.Ε., διασφαλίζοντας παράλληλα θεμιτό ανταγωνισμό για τους παραγωγούς και τους χρήστες της Ε.Ε.
