Οι Ευρωπαίοι θεωρούν την κλιματική αλλαγή ως ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα με τα οποία βρίσκεται αντιμέτωπος ο πλανήτης σήμερα. Πρέπει να ληφθούν μέτρα στην εκπαίδευση και κατάρτιση -όπως και σε όλους τους τομείς- προκειμένου να αντιμετωπιστεί αυτή η παγκόσμια κρίση.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στηρίζει τα κράτη μέλη της Ε.Ε. στις προσπάθειές τους
- να αποκτήσουν οι εκπαιδευόμενοι και οι εκπαιδευτές τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τη νοοτροπία που απαιτούνται για μια πιο πράσινη και πιο βιώσιμη οικονομία και κοινωνία
- να βοηθήσουν τα ιδρύματα εκπαίδευσης και κατάρτισης να ενσωματώσουν τη βιωσιμότητα στη διδασκαλία και τη μάθηση και, μάλιστα, σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων τους
- να διαμορφώσουν συναντίληψη σχετικά με τις βαθιές και μετασχηματιστικές αλλαγές που απαιτούνται στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση για τη βιωσιμότητα και την πράσινη μετάβαση.
Δράσεις της Ε.Ε.
Σύσταση του συμβουλίου σχετικά με τη μάθηση για την πράσινη μετάβαση και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Τον Ιούνιο του 2022 το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξέδωσε σύσταση σχετικά με τη μάθηση για την πράσινη μετάβαση και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Αυτή η δήλωση πολιτικής καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο η βιωσιμότητα μπορεί να ενσωματωθεί σε όλες τις πτυχές της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Καλεί τα κράτη μέλη
- να καταστήσουν τη μάθηση για την πράσινη μετάβαση και τη βιώσιμη ανάπτυξη προτεραιότητα στις πολιτικές και τα προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης
- να παρέχουν σε όλους τους εκπαιδευόμενους ευκαιρίες ενημέρωσης σχετικά με την κλιματική κρίση και τη βιωσιμότητα στην τυπική εκπαίδευση (π.χ. στα σχολεία και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση) και στη μη τυπική εκπαίδευση (όπως στις εξωσχολικές δραστηριότητες και την εργασία στον τομέα της νεολαίας)
- να κινητοποιήσουν εθνικά και ενωσιακά κονδύλια για επενδύσεις σε πράσινο και βιώσιμο εξοπλισμό, πόρους και υποδομές
- να στηρίξουν τους εκπαιδευτικούς στον εμπλουτισμό των γνώσεων και των δεξιοτήτων τους ώστε να μπορούν να διδάξουν σχετικά με την κλιματική κρίση και τη βιωσιμότητα και να χειριστούν, μεταξύ άλλων, το οικολογικό άγχος των μαθητών τους
- να διαμορφώσουν υποστηρικτικά μαθησιακά περιβάλλοντα για τη βιωσιμότητα, τα οποία να καλύπτουν όλες τις δραστηριότητες και τις λειτουργίες ενός εκπαιδευτικού ιδρύματος και καθιστούν δυνατή την πρακτική, διεπιστημονική και προσαρμοσμένη στα τοπικά πλαίσια διδασκαλία και μάθηση
- να εμπλέκουν ενεργά τους μαθητές και το προσωπικό, τις τοπικές αρχές, τις οργανώσεις νεολαίας και την κοινότητα έρευνας και καινοτομίας, στη μάθηση για τη βιωσιμότητα.
Η σύσταση του συμβουλίου συμπληρώνεται από έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της επιτροπής, το οποίο παρέχει λεπτομέρειες και τεκμηριωμένα στοιχεία για τη σύσταση όπως, μεταξύ άλλων, τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης και παραδείγματα ορθών πρακτικών από ολόκληρη την Ευρώπη.
Ομάδα εργασίας «Μάθηση για τη βιωσιμότητα»
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει την εφαρμογή της σύστασης μέσω ειδικής ομάδας εργασίας για τη βιωσιμότητα στην εκπαίδευση. Τα σαράντα και πλέον μέλη περιλαμβάνουν εκπροσώπους των υπουργείων Παιδείας (της Ε.Ε. και των χωρών-εταίρων), κοινωνικούς εταίρους, Μ.Κ.Ο. και διεθνείς οργανισμούς.
Η ομάδα αυτή έχει δημοσιεύσει εισηγήσεις και βασικά μηνύματα πολιτικής σχετικά με θέματα όπως συνολική σχολική προσέγγιση ως προς τη βιωσιμότητα, το σχολικό πρόγραμμα και οι ικανότητες, η αποτελεσματική χάραξη πολιτικής και η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών.
Ευρωπαϊκό πλαίσιο ικανοτήτων για τη βιωσιμότητα
Το ευρωπαϊκό πλαίσιο ικανοτήτων για τη βιωσιμότητα («GreenComp») δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2022. Το πλαίσιο αυτό που έχει μεταφραστεί σε όλες τις επίσημες γλώσσες της Ε.Ε., μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατάρτιση προγραμμάτων και πολιτικών εκπαίδευσης και κατάρτισης σε τυπικά, μη τυπικά και άτυπα πλαίσια.
Το πλαίσιο καθορίζει τις τέσσερις ομάδες ικανοτήτων που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα και τις οποίες θα πρέπει να αποκτήσουν οι εκπαιδευόμενοι όλων των ηλικιών. Κάθε ικανότητα περιλαμβάνει τρεις επιμέρους ικανότητες.
Ενσωμάτωση των αξιών της βιωσιμότητας
- εκτίμηση της αξίας της βιωσιμότητας
- υποστήριξη της δικαιοσύνης
- προώθηση της φύσης
Αποδοχή της πολυπλοκότητας όσον αφορά τη βιωσιμότητα
- συστημική σκέψη
- κριτική σκέψη
- οριοθέτηση προβλημάτων
Δράση για τη βιωσιμότητα
- πολιτική αυτενέργεια
- συλλογική δράση
- ατομική πρωτοβουλία
Δημιουργία οραμάτων για ένα βιώσιμο μέλλον
- αλφαβητισμός για το μέλλον
- προσαρμοστικότητα
- διερευνητική σκέψη.
Το 2023 η επιτροπή θέσπισε κοινότητα πρακτικής για τη σύνδεση σχολείων, ερευνητών, δημόσιων αρχών και άλλων φορέων, χρησιμοποιώντας το νέο πλαίσιο ικανοτήτων.
Χρηματοδότηση
Το πρόγραμμα «Erasmus+ 2021-2027» δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην πράσινη μετάβαση και στη βιωσιμότητα στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση. Επιπλέον, η προστασία του περιβάλλοντος, η βιώσιμη ανάπτυξη και η δράση για το κλίμα, αποτελούν προτεραιότητες για το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης.
Στο ετήσιο πρόγραμμα εργασίας του «Erasmus+» για το 2023 δόθηκε προτεραιότητα σε έργα για τη βιωσιμότητα στη σχολική εκπαίδευση, μεταξύ άλλων για την ανάπτυξη ικανοτήτων και δεξιοτήτων βιωσιμότητας, την προώθηση θετικής δράσης για τη βιωσιμότητα και την αντιμετώπιση του οικολογικού άγχους, τη στήριξη της ανάπτυξης ικανοτήτων των εκπαιδευτικών και συνολικών σχολικών προσεγγίσεων για τη βιωσιμότητα.
Έρευνα
Η επιτροπή εκπονεί επίσης σειρά μελετών για την πράσινη εκπαίδευση, μεταξύ άλλων σχετικά με:
- την επαγγελματική ανέλιξη των εκπαιδευτικών
- τη χαρτογράφηση προσεγγίσεων μάθησης για τη βιωσιμότητα στη σχολική εκπαίδευση
- τις συνέργειες μεταξύ του πράσινου και του ψηφιακού θεματολογίου στη σχολική εκπαίδευση
- τα περιβάλλοντα και τις υποδομές πράσινης και βιώσιμης μάθησης.
Ακαδημίες εκπαιδευτικών «Erasmus+»
Οι ακαδημίες εκπαιδευτικών «Erasmus+» αποτελούν εμβληματική δράση του τρέχοντος προγράμματος. Στόχος είναι η δημιουργία ευρωπαϊκών συμπράξεων παρόχων εκπαίδευσης και κατάρτισης των εκπαιδευτικών και η ενίσχυση της ευρωπαϊκής και της διεθνούς διάστασης της εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών στην Ευρώπη.
Τρεις από τις ακαδημίες, που ξεκίνησαν το 2022 και λειτουργούν για τρία έτη, επικεντρώνονται ειδικά στη βιωσιμότητα.
- Η EduSTA θα δημιουργήσει μαθησιακές διαδρομές στις οποίες οι εκπαιδευτικοί θα μπορούν να αναπτύσσουν και να επιδεικνύουν τις εκπαιδευτικές τους ικανότητες στον τομέα της βιωσιμότητας με ψηφιακά διακριτικά
- Το έργο TAP-TS θα παράγει, θα δοκιμάζει και θα επικυρώνει δέσμες πόρων σχετικών με τη βιωσιμότητα όσον αφορά τα σχολεία και την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών
- Η CLIMADEMY εστιάζεται στην υποστήριξη των εκπαιδευτικών προκειμένου να κατανοήσουν καλύτερα τους παράγοντες της κλιματικής αλλαγής, τις επιπτώσεις και τις επιλογές μετριασμού και θα δημιουργήσει ένα δίκτυο εκπαιδευτικών για την εκπαίδευση σχετικά με την κλιματική αλλαγή.
