Αυτό που τρώμε και ο τρόπος με τον οποίο παράγονται τα τρόφιμα επηρεάζουν την υγεία μας αλλά και το περιβάλλον.
Τα τρόφιμα πρέπει να καλλιεργούνται και να υποβάλλονται σε επεξεργασία, να μεταφέρονται, να διανέμονται, να παρασκευάζονται, να καταναλώνονται και μερικές φορές να απορρίπτονται. Κάθε ένα από αυτά τα βήματα δημιουργεί αέρια του θερμοκηπίου που παγιδεύουν τη θερμότητα του ήλιου και συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή. Περίπου το ένα τρίτο όλων των ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου συνδέονται με τα τρόφιμα. Αυτό περιλαμβάνει, για παράδειγμα
- μεθάνιο από την πεπτική διαδικασία των βοοειδών
- υποξείδιο του αζώτου από λιπάσματα που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή καλλιεργειών
- διοξείδιο του άνθρακα από την κοπή δασών για την επέκταση των γεωργικών εκτάσεων
- άλλες γεωργικές εκπομπές από τη διαχείριση κοπριάς, την καλλιέργεια ρυζιού, την καύση υπολειμμάτων καλλιεργειών και τη χρήση καυσίμων στις αγροκτήσεις.
Ένα πολύ μικρότερο μερίδιο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα τρόφιμα προκαλείται από
- ψύξη και μεταφορά τροφίμων
- βιομηχανικές διεργασίες όπως η παραγωγή χαρτιού και αλουμινίου για συσκευασίες
- τη διαχείριση των απορριμμάτων τροφίμων.
Ποιες τροφές προκαλούν τις περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου
Ο αντίκτυπος των τροφίμων στο κλίμα μετριέται με βάση την ένταση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η ένταση των εκπομπών εκφράζεται σε χιλιόγραμμα «ισοδυνάμων διοξειδίου του άνθρακα» -που περιλαμβάνει όχι μόνο το CO2 αλλά όλα τα αέρια του θερμοκηπίου- ανά κιλό τροφής, ανά γραμμάριο πρωτεΐνης ή ανά θερμίδα.
Τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, ιδίως το κόκκινο κρέας, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και οι γαρίδες εκτροφής, συνδέονται γενικά με τις υψηλότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Αυτό συμβαίνει επειδή:
- Η παραγωγή κρέατος συχνά απαιτεί εκτεταμένα λιβάδια που συχνά δημιουργούνται με την κοπή δέντρων, απελευθερώνοντας διοξείδιο του άνθρακα που αποθηκεύεται στα δάση
- Οι αγελάδες και τα πρόβατα εκπέμπουν μεθάνιο καθώς χωνεύουν το χόρτο και τα φυτά
- Τα απόβλητα των βοοειδών στα βοσκοτόπια και τα χημικά λιπάσματα που χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες για τη διατροφή των βοοειδών εκπέμπουν υποξείδιο του αζώτου, ένα άλλο ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου
- Τα ιχθυοτροφεία γαρίδας συχνά καταλαμβάνουν παράκτιες εκτάσεις που παλαιότερα καλύπτονταν από μαγκρόβια δάση, τα οποία απορροφούν τεράστιες ποσότητες άνθρακα. Το μεγάλο αποτύπωμα άνθρακα των γαρίδων οφείλεται κυρίως στον αποθηκευμένο άνθρακα που απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα όταν τα μαγκρόβια δάση υλοτομούνται για τη δημιουργία ιχθυοτροφείων γαρίδας.
Τα φυτικά τρόφιμα –όπως φρούτα και λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως, φασόλια, μπιζέλια, ξηροί καρποί και φακές– γενικά χρησιμοποιούν λιγότερη ενέργεια, γη και νερό και έχουν χαμηλότερες εντάσεις αερίων του θερμοκηπίου από τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης.
Πώς μπορούν να μειωθούν οι εκπομπές ρύπων που σχετίζονται με τα τρόφιμα
Η μείωση των εκπομπών από τον τομέα των τροφίμων απαιτεί αλλαγές σε όλα τα στάδια, από τους παραγωγούς ως τους καταναλωτές.
Όπου είναι σκόπιμο, η μετατόπιση των διατροφικών συστημάτων προς δίαιτες πλούσιες σε φυτικές τροφές -με περισσότερες φυτικές πρωτεΐνες (όπως φασόλια, ρεβίθια, φακές, ξηρούς καρπούς και δημητριακά), μειωμένη ποσότητα τροφών ζωικής προέλευσης (κρέας και γαλακτοκομικά) και λιγότερα κορεσμένα λιπαρά (βούτυρο, γάλα, τυρί, κρέας, λάδι καρύδας και φοινικέλαιο)- μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε σύγκριση με τα τρέχοντα διατροφικά πρότυπα στις περισσότερες βιομηχανικές χώρες.
Οι εναλλακτικές πρωτεΐνες -όπως τα υποκατάστατα κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων φυτικής προέλευσης, οι πρωτεΐνες από έντομα και το κρέας από κύτταρα/καλλιεργημένα- προσφέρουν πολλά υποσχόμενες προοπτικές και προσελκύουν αυξανόμενη ζήτηση, οικονομικές επενδύσεις και τεχνολογική καινοτομία.
Ωστόσο, τα ζωικά προϊόντα παραμένουν μια σημαντική πηγή επισιτιστικής ασφάλειας, διατροφής και βιοπορισμού για μεγάλο αριθμό αγροτικών πληθυσμών σε όλο τον κόσμο. Οι βελτιωμένες ζωοτροφές και οι τεχνικές σίτισης μπορούν να μειώσουν το μεθάνιο που παράγεται κατά την πέψη των βοοειδών, καθώς και την ποσότητα αερίων που απελευθερώνονται από την αποσύνθεση της κοπριάς. Μικρότερα μεγέθη κοπαδιών με λιγότερα, πιο παραγωγικά ζώα, μπορούν επίσης να βοηθήσουν. Και οι καλύτερες γεωργικές πρακτικές, όπως η βελτιωμένη διαχείριση της κοπριάς και των λιπασμάτων, η εναλλαγή βόσκησης για τη διατήρηση υγιούς εδάφους για την αποθήκευση άνθρακα και η αποκατάσταση υποβαθμισμένων εδαφών, μπορούν να μειώσουν σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Ταυτόχρονα, η μείωση της σπατάλης τροφίμων είναι το κλειδί. Σχεδόν ένα δισεκατομμύριο τόνοι τροφίμων -το 17% όλων των τροφίμων που διατίθενται στους καταναλωτές παγκοσμίως- καταλήγουν σε κάδους απορριμμάτων κάθε χρόνο. Η παραγωγή, η μεταφορά και η σήψη αυτών των τροφίμων, συμβάλλουν σε περισσότερο από 8% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Αν η σπατάλη τροφίμων ήταν χώρα, θα ήταν η τρίτη χώρα με τις μεγαλύτερες εκπομπές στον κόσμο.
Τι μπορούμε να κάνουμε
- Τρώτε πιο υγιεινά γεύματα. Ξεκινήστε να τρώτε μια πιο φυτική, ισορροπημένη διατροφή -που παρέχει ενέργεια και θρεπτικά συστατικά από διάφορες ομάδες τροφίμων- και μειώστε τα τρόφιμα που είναι πιο δύσκολα για τον πλανήτη μας. Το κρέας και τα γαλακτοκομικά μπορούν να αποτελέσουν σημαντικές πηγές πρωτεϊνών και μικροθρεπτικών συστατικών, ιδιαίτερα σε χώρες με χαμηλότερο εισόδημα όπου οι δίαιτες στερούνται ποικιλομορφίας. Ωστόσο, στις περισσότερες χώρες με υψηλό εισόδημα, η στροφή σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης προάγει την καλύτερη υγεία και μειώνει σημαντικά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε σύγκριση με τη μέση διατροφή με βάση το κρέας. Αυτό που τρώτε είναι πολύ πιο σημαντικό από το πόσο μακριά έχει ταξιδέψει ένα τρόφιμο ή από το πόση συσκευασία έχει. Η μεταφορά και η συσκευασία συνήθως ευθύνονται μόνο για ένα μικρό κλάσμα των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου των τροφίμων.
- Μειώστε τα απορρίμματα τροφίμων σας. Σκεφτείτε πώς αγοράζετε, προετοιμάζετε και απορρίπτετε τρόφιμα. Όταν πετάτε τρόφιμα, σπαταλάτε επίσης την ενέργεια, τη γη, το νερό και το λίπασμα που χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή, τη συσκευασία και τη μεταφορά τους. Αγοράστε μόνο ό,τι χρειάζεστε και χρησιμοποιήστε ό,τι αγοράζετε. Και μην διστάσετε να αγοράσετε φρούτα και λαχανικά με ατελή εμφάνιση. Διαφορετικά, μπορεί να πεταχτούν. Σταματήστε τη σπατάλη, εξοικονομήστε χρήματα, μειώστε τις εκπομπές και βοηθήστε στη διατήρηση των πόρων για τις μελλοντικές γενιές. Αν χρειαστεί να πετάξετε τρόφιμα, η κομποστοποίηση των υπολειμμάτων σας μπορεί να μειώσει την ποσότητα μεθανίου και CO2 που απελευθερώνεται από τα οργανικά απόβλητα.
- Ψωνίστε με μια επαναχρησιμοποιούμενη τσάντα Η παραγωγή, η χρήση και η απόρριψη πλαστικών, συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή. Αντί για πλαστική σακούλα, χρησιμοποιήστε τη δική σας επαναχρησιμοποιούμενη σακούλα και μειώστε την ποσότητα πλαστικών απορριμμάτων στον κόσμο μας.
- Δοκιμάστε μια βιώσιμη συνταγή.
πηγή: Ο.Η.Ε.
