Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την Έκθεση για την Αγορά Άνθρακα 2025, επιβεβαιώνοντας ότι το ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (EU ETS) παραμένει ο βασικός μηχανισμός πίεσης για μείωση ρύπων στην ΕΕ. Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι εκπομπές από την ηλεκτροπαραγωγή και τη βιομηχανία συνέχισαν την πτωτική πορεία τους το 2024, οδηγώντας το σύστημα σε επίπεδα περίπου 50% κάτω από το 2005 και σε τροχιά επίτευξης του στόχου του -62% έως το 2030.
Καθαρότερο ηλεκτρικό μείγμα και ιστορικό χαμηλό για τον άνθρακα
Ο ενεργειακός τομέας κατέγραψε εντυπωσιακή μείωση σχεδόν 11% σε σχέση με το 2023. Η παραγωγή από ΑΠΕ —ιδίως αιολική και ηλιακή— συνέχισε να αυξάνεται, ενώ το φυσικό αέριο αντικατέστησε σε μεγάλο βαθμό τον άνθρακα. Το αποτέλεσμα ήταν οι εκπομπές από καύση λιθάνθρακα να υποχωρήσουν σε ιστορικό χαμηλό, σηματοδοτώντας μία ακόμη στροφή της αγοράς προς καθαρότερη ενέργεια.
Βιομηχανία: σταθερή, αλλά με μικρή μείωση εκπομπών
Η βιομηχανική παραγωγή παρέμεινε συνολικά στα επίπεδα του 2023, ωστόσο οι εκπομπές των βιομηχανικών εγκαταστάσεων μειώθηκαν ελαφρά. Ορισμένοι κλάδοι —όπως χάλυβας, λιπάσματα και χημικά— κατέγραψαν μικρή ανάκαμψη στην παραγωγή, χωρίς όμως αντίστοιχη αύξηση εκπομπών.
Αεροπορία: άνοδος εκπομπών, τέλος στα δωρεάν δικαιώματα
Οι αεροπορικές εκπομπές αυξήθηκαν κατά περίπου 15% το 2024, λόγω της συνεχιζόμενης ανόδου της αεροπορικής κίνησης και της ένταξης περισσότερων δρομολογίων στο ETS. Παράλληλα, συνεχίζεται η σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων για τις αεροπορικές εταιρείες, ενώ πρώτη φορά το σύστημα επιβραβεύει τη χρήση βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων (SAF). Η ΕΕ παραμένει επίσης η πρώτη περιοχή παγκοσμίως που παρακολουθεί και τα μη CO₂ κλιματικά αποτελέσματα της αεροπορίας.
Ναυτιλία: πρώτη χρονιά ένταξης στο ETS με σχεδόν πλήρη συμμόρφωση
Το 2024 αποτέλεσε σημείο καμπής, καθώς η ναυτιλία εντάχθηκε για πρώτη φορά στο EU ETS. Το σύστημα κάλυψε το 100% των εκπομπών εντός ΕΟΧ και το 50% των εκπομπών ταξιδιών από και προς τρίτες χώρες. Η συμμόρφωση ήταν εξαιρετικά υψηλή, με τις ναυτιλιακές εταιρείες να παραδίδουν δικαιώματα για πάνω από το 99% των υποχρεώσεών τους έως την προθεσμία της 30ής Σεπτεμβρίου.
Έσοδα-ρεκόρ για την πράσινη μετάβαση
Το EU ETS συγκέντρωσε 38,8 δισ. ευρώ το 2024, τα οποία κατευθύνθηκαν κατά κύριο λόγο σε έργα για καθαρή ενέργεια, ενεργειακή αποδοτικότητα, δημόσιες μεταφορές και δίκτυα. Συνολικά, τα έσοδα από την έναρξη του συστήματος ξεπερνούν πλέον τα 250 δισ. ευρώ. Ανάμεσα στα έργα που χρηματοδοτήθηκαν: υπεράκτια αιολικά πάρκα στη Δανία, ανακαινίσεις κτιρίων στη Λιθουανία, ενίσχυση δημόσιων μεταφορών στην Πορτογαλία και επενδύσεις σε σιδηρόδρομο και ποδηλατοδρόμους στη Σλοβενία.
Οι αλλαγές που έρχονται το 2026
Η έκθεση αναλύει και τις επερχόμενες μεταρρυθμίσεις:
— rebasing, δηλαδή μία εφάπαξ μείωση του συνολικού ανώτατου ορίου εκπομπών,
— επέκταση του ETS στη ναυτιλία και για μεθάνιο και οξείδιο του αζώτου,
— επικαιροποίηση του καταλόγου μικρών ρυπαντών που εξαιρούνται από το σύστημα.
Κεντρικός πυλώνας της κλιματικής πολιτικής
Με τις εκπομπές να υποχωρούν και τα έσοδα να ενισχύουν επενδύσεις σε καθαρές τεχνολογίες, το EU ETS εδραιώνεται ως ο βασικός μοχλός της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας.
