Η συζήτηση γύρω από έναν πιο «ρεαλιστικό επανακαθορισμό» των πολιτικών για μηδενικό ισοζύγιο εκπομπών έχει αναζωπυρωθεί διεθνώς. Οι φωνές αυτές δεν προέρχονται μόνο από όσους επιδιώκουν να επιβραδύνουν τη μετάβαση για λόγους συμφέροντος, αλλά και από εκείνους που διαπιστώνουν ότι οι κορυφαίοι στόχοι και οι συλλογικές δεσμεύσεις δεν κατάφεραν να παραγάγουν την αναμενόμενη πρόοδο. Η αποτυχία ευρείας συναίνεσης και η πολυπλοκότητα των μοντέλων παρακολούθησης οδηγούν πλέον πολλούς να ζητούν μια πιο ευέλικτη, αποτελεσματική και ρεαλιστική προσέγγιση.
Παρόμοια εικόνα συναντάται και στον χώρο των θεσμικών επενδυτών. Η πρώτη φάση υιοθέτησης στρατηγικών «net zero» συνοδεύτηκε από ενθουσιασμό, πληθώρα δεσμεύσεων και την ίδρυση συμμαχιών που υποσχέθηκαν συντονισμένη δράση. Σήμερα, όμως, η δυναμική αυτή φαίνεται να ξεθωριάζει. Σε ορισμένες περιπτώσεις αμφισβητείται ακόμη και η ίδια η αξία των στρατηγικών αυτών, καθώς τα αποτελέσματα στις πραγματικές εκπομπές παραμένουν πενιχρά, ενώ οι επενδυτές βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε περίπλοκα σχήματα μέτρησης, συχνά χωρίς σύνδεση με τις αποφάσεις που πράγματι καθορίζουν την κατανομή κεφαλαίων.
Ξεπερνώντας τα λάθη του παρελθόντος
Για να ανακτηθεί η χαμένη δυναμική, απαιτείται ειλικρίνεια ως προς τα αστοχήματα των προηγούμενων ετών. Οι πολύπλοκοι μηχανισμοί ευθυγράμμισης με τη Συμφωνία του Παρισιού δημιούργησαν μια εντύπωση δράσης, χωρίς όμως να διασφαλίζουν μετρήσιμο αντίκτυπο στον πραγματικό κόσμο. Η υπερβολική εμμονή στη μείωση των εκπομπών ενός χαρτοφυλακίου έστρεψε την προσοχή σε αριθμούς, αγνοώντας συχνά τα εργαλεία που έχουν πραγματική δύναμη αλλαγής: την κατανομή κεφαλαίων και την ενεργή διαχείριση ιδιοκτησίας.
Ουσιαστικά, η συζήτηση γύρω από το αν ένας στόχος πρέπει να τοποθετηθεί στο 2040 ή το 2050 χάνει το νόημά της όταν ο επενδυτής δεν αξιοποιεί τα μέσα που διαθέτει για να επηρεάσει την πραγματική οικονομία. Εκεί κρίνεται η συμβολή του: όχι στο αποτύπωμα, αλλά στους μοχλούς επιρροής που μπορεί να ενεργοποιήσει.
Η σημασία της επιρροής και η ανάγκη για συνεκτικότητα
Η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια είναι συλλογικό εγχείρημα που καμία μεμονωμένη οντότητα δεν μπορεί να πετύχει μόνη της. Η δύναμη των επενδυτών βρίσκεται στο πώς κατευθύνουν κεφάλαια προς τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών και στο πώς χρησιμοποιούν τα δικαιώματα ψήφου και την εταιρική τους φωνή για να πιέσουν προς μεγαλύτερη διαφάνεια και δεσμεύσεις.
Παράλληλα, οι συνεργασίες εξακολουθούν να αποτελούν πολύτιμο εργαλείο. Οι εταιρείες που βρίσκονται στον πυρήνα της αποανθρακοποίησης δεν μπορούν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά όταν δέχονται αντικρουόμενα, ασυντόνιστα αιτήματα από διαφορετικούς επενδυτές. Η συνέπεια και η σαφήνεια των προσδοκιών είναι κρίσιμες, όχι μόνο για τη λογοδοσία, αλλά και για την αποτελεσματική δράση.
Από τον στόχο στη στρατηγική
Εξίσου σημαντικό είναι να γίνει αντιληπτό ότι μια δέσμευση μηδενικών εκπομπών δεν αποτελεί από μόνη της στρατηγική. Χωρίς δυναμική, ευέλικτη και βασισμένη στον αντίκτυπο, ο στόχος μοιάζει περισσότερο με σύμβολο παρά με σχέδιο. Μια πραγματική κλιματική στρατηγική —πιο εύστοχα, μια στρατηγική κλιματικού αντίκτυπου— εστιάζει σε εφικτές παρεμβάσεις, αποφεύγει το θεαθήναι της «τελειότητας» και προσαρμόζεται διαρκώς σε έναν κόσμο που αλλάζει, τόσο τεχνολογικά όσο και πολιτικά.
Κλιματικός κίνδυνος και ρεαλιστική διαχείριση
Οι επενδυτές καλούνται να διαχειριστούν κίνδυνο, όχι να επιδιώξουν την τέλεια εκδοχή ενός μελλοντικού σεναρίου που ίσως δεν πραγματοποιηθεί ποτέ. Με δεδομένη την αβεβαιότητα των αγορών, τις πολιτικές ανατροπές και τον τρόπο με τον οποίο οι οικονομίες αποτιμούν τις κλιματικές επιπτώσεις, η επενδυτική προσέγγιση χρειάζεται ευελιξία και διαφοροποίηση. Στρατηγικές που δοκιμάζονται σε πολλαπλά σενάρια και μπορούν να μετακινούνται γρήγορα ανάλογα με τις εξελίξεις, είναι πιο ικανές να αποδώσουν τόσο οικονομικά όσο και περιβαλλοντικά.
Η φύση στο επίκεντρο
Καμία σοβαρή προσπάθεια για το μηδενικό ισοζύγιο δεν μπορεί να αγνοεί τον ρόλο των φυσικών οικοσυστημάτων. Η προστασία της βιοποικιλότητας και η διαχείριση των φυσικών πόρων δεν αποτελούν απλώς «παράπλευρες» δράσεις, αλλά βασικό μηχανισμό μετριασμού και προσαρμογής στην κλιματική κρίση. Όταν οι στρατηγικές των επενδυτών ενσωματώνουν τη φύση, ενισχύουν την ανθεκτικότητα και διευρύνουν το πεδίο πραγματικού κλιματικού οφέλους.
Μια νέα πορεία με επίκεντρο το αποτέλεσμα των δράσεων
Αν θέλουμε να επαναφέρουμε την αποφασιστικότητα και την ενέργεια που χαρακτήρισαν την αρχική περίοδο των πολιτικών net zero, πρέπει να ξαναστρέψουμε την προσοχή στο ουσιαστικό: στο πραγματικό αντίκτυπο των επενδύσεων. Η τέλεια πληροφόρηση είναι ανέφικτη, αλλά οι καθαρές στρατηγικές και η προθυμία για δράση μπορούν να οδηγήσουν σε μια μετάβαση με μεγαλύτερη συμμετοχή, συνέπεια και αποτελεσματικότητα.
